Austrijanci na današnji dan preuzeli Niš od Turaka

Predajom ključeva grada od strane turskih deputata austrijskom general-feldmaršalu baronu od Tingena, Austrijanci su 28. jula 1737. godine preuzeli Niš. Trenutak preuzimanja grada predstavljen je na bakrorezu koji je najstariji dokument Istorijskog arhiva u Nišu.

Osvajanje grada, kako piše na sajtu Istorijskog arhiva u Nišu, proslavljeno je sviranjem u rogove, ispaljivanjem plotuna iz topova, a održano je i molebstvije.

Na najstarijem dokumentu sačuvanom u Istorijskom arhivu Niš predstavljen je trenutak predaje ključeva grada od strane turskih deputata austrijskom general-feldmaršalu baronu od Tingena koji preuzima grad u ime carskog generala Filipija.

Deputati klečeći predaju pet ključeva: tri za kapije (prema Carigradu, Beogradu i Vidinu) i dva za magaze. U pozadini se vidi grad–tvrđava sa okolinom, sa leve strane je austrijska vojska koja ulazi u tvrđavu, a sa desne turska vojska i stanovništvo u povlačenju - piše na sajtu Arhiva.

foto: Istroijski arhiv Niš

Tekst je štampan goticom, a sadrži i opis tadašnjeg Niša.

Nekadašnji Nissus ili Nessus od Beograda je udaljen osam dana putovanja. Preko reke Nišave koja deli Srbiju i Bugarsku pruža se veliki kameni most, obnovljen 1617. godine uz velike troškove na inicijativu vezira Mehmed–paše. Grad ima pet džamija, nije naročito velik niti se ističe lepim zgradama - piše na bakrorezu.

Nagodba o predaji grada Austrijancima od 28. jula 1737. godine sadrži 8 tačaka i predviđala je način na koji će se Turci povlačiti do ''turskog mesta Sofije'' sa svom pokretnom imovinom, slugama i robovima.

U tu svrhu Austrijanci su obezbedili konje i kola, a obavezali su se i na nadoknadu eventualne štete učinjene tokom puta. Bilo je dozvoljeno i usputno snabdevanje životnim namirnicama za gotov novac, a dva turska taoca jemčili su da će konji i kola biti vraćeni iz Sofije u Niš. Nagodba je predviđala predavanje svih oružnica, magaza, zaliha hrane, oružja, kao i pokazivanje svih podzemnih hodnika i podruma - piše na sajtu Arhiva.

Ugovor je napravljen na nemačkom i turskom jeziku, a kao garancija, data su po dva taoca sa obe strane.

Pošto su dobro razgledali grad, Austrijanci su zaključili da bi se od njega mogla načiniti ''lepa nemačka varoš'' jer su kuće prilično lepe, vrtovi prijatni, a samo mesto snabdeveno je vrlo zdravom i dobrom vodom - piše na sajtu Arhiva.

Pri samom dnu bakroreza odštampana je himna u slavu osvajanja Niša 1737. godine. Austrijanci su u Nišu bili 85 dana, dakle do 10. oktobra 1737. godine.

Letak se čuva u Istorijskom arhivu Niš od 1956. godine kada je dobijen na poklon od Mesnog istorijskog arhiva slovenačkog grada Ptuja.