Dan primirja u Prvom svetskom ratu – sećanje na hrabrost srpskih znanih i neznanih junaka

Na današnji dan 1918. godine, tačno u 11 sati u vagonu maršala Ferdinanda Foša u Francuskoj, sile Antante i Nemačke sklopile su primirje čime je stavljena tačka na dotadašnji najveći ratni sukob u svetu. Ovaj dan se od 2012. godine u Srbiji obeležava kao državni praznik u čast svih znanih i neznanih boraca koji su dali svoje živote za odbranu otadžbine.

Prošle su 104 godine od kada je potpisano primirje koje je bilo na snazi sve do zaključenja konačnog mirovnog sporazuma u Versaju 28. juna 1919. godine, čime je i formalno okončan četvorogodišnji rat.

Zbog dugogodišnjeg rata svet je pretpreo brojne posledice, od kojih je najveća stradanje ljudstva. Srbija je izgubila gotovo trećinu stanovnika, a najveću žrtvu podnela je tokom povlačenja preko snegom zavejanih albanskih planina u zimu 1915. i početkom 1916. godine, kada je dnevno umiralo preko stotinu vojnika od gladi, hladnoće i raznoraznih bolesti.

Svoje utočište srpska vojska pronašla je na ostrvu Krf, kako su ga Srbi tada zvali „ostrvo spasa“. Nasuprot tome, grčko ostrvo Vido, poznatije kao „ostrvo smrti“, služilo je kao bolnica, a zbog nemogućnosti dostojnog sahranjivanja preminulih ratnika, oni su spuštani u Jonsko more, mesto koje je nazvano Plava grobnica, što je pesnik Milutin Bojić opisao u svojoj istoimenoj pesmi.

Srpska vojska se sve do proboja Solunskog fronta oporavljala na ostvru Krf gde se i danas nalazi Srpska kuća, svojevrsni muzej u kome se mogu naći fotografije, predmeti, lične stvari, uniforme i oružje kao svedočanstvo velike tragedije srpskih boraca palih za slobodu.

Jedan od najpoznatijih srpskih izviđača tokom Prvog svetskog rata bio je rođenji Zaplanjac i odlikovani solunac Dragutin Matić poznatiji kao „Oko-sokolovo“ čija fotografija se našla na stranicama udžbenika širom sveta, u ratnim albumima, kao i u brojnim svetskim muzejima.

Zbog izuzetnog istorijskog značaja za Srbiju 11. novembar je posvećen svim stradalnicima koji su ostavili svoj dubok trag u skupo plaćenom primirju.

Za amblem državnog praznika uzeta je Natalijina ramonda, ljubičasti cvet „feniks“ koji se u sušnom periodu osuši, a sa pojavom kiše opet ozeleni, oko kojeg su obavijene dve zelene-crne trake simbol nosioca Albanske spomenice.

Natalijina ramonda ili kako je još zovu „Vaskrsavajući dragulj Balkana“ postala je simbol stradanja srpskih ratnika, ali i Srbije koja se nakon velikih gubitaka ponovo uzdigla kao država i već 1. decembra 1918. godine obrazovala Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.

U gradovima na jugu zemlje, Dan primirja se obeležava uz pomen i polaganje venaca na spomenike posvećenim znanim i neznanim žrtvama Prvog svetskog rata.