Jedna od prvih Gimnazija u Srbiji osnovana na današnji dan 1881. godine u Vranju

Jedna od prvih gimnazija u Srbiji koja sada nosi ime jednog od najznačajnijih pisaca srpskog realizma, Vranjanca Bore Stankovića, osnovana je na današnji dan, pre 139 godina u Vranju, tri godine nakon oslobođenja grada od Turaka. Do pre 30 godina, kada je po drugi put otvorena kao Gimnazija “Bora Stanković”, bila je “Nemanjina gimnazija”, kako se prvobitno zvala ili “Vranjska gimnazija” kako su je zvali prvi đaci.

Bila je smeštena u zgradi Haremluka i imala samo dva razreda, pretvarana u policijski kazamat, zatvarana u oba svetska rata, delila se na mušku i žensku, da bi postala Gimnazija “Bora Stanković” koju danas pohađa oko 780 učenika.

Osim Bore Stankovića, u njenim klupama su sedeli Đorđe Tasić, Jovan Hadživasiljević, Kosta Todorović, Miodrag Ibrovac. Još je zanimljiviji spisak profesora “Nemanjine gimnazije”, kako se prvobitno zvala ili “Vranjske gimnazije” kako su je zvali đaci.

Na početku 20. veka profesori su uglavnom po kazni premeštani u Vranje, pa je Gimnazija imala jaku kadrovsku strukturu. Neki od njih su Jaša Prodanović, Radoje Domanović, Milivoje Simić, Ljuba Davidović, Ilija Vukićević, Svetislav Simić i drugi, a prvi direktor Gimnazije je bio Đorđe Nicić koji je u Vranje došao iz Negotina.

Iako je od osnivanja bio cilj da Vranje dobije osmorazrednu Gimnaziju, ona dobija osmi razred tek školske 1921/22. godine.

Na Vidovdan 28. juna 1931. godine osveštan je temelj sadašnje zgrade škole. Zidanje je trajalo je dve godine, a useljenje od 25. novembra do 10. decembra 1933. godine. Sredinom juna 1933. godine na drugom spratu gimnazijske zgrade urađeno je sedam reljefa jugoslovenskih velikana - Vuka Karadžića, Bore Stankovića, Ivana Gundulića, Svetog Save, Ivana Mažuranića, Franca Prešerna i Petra Petrovića Njegoša koji, iako oštećeni, i danas krase zgradu Gimnazije.

Tokom 139 godina postojanja pretrpela više zatvaranja i mnogo izmena naziva; foto: M. D. Posle bugarske okupacije, za vreme Prvog svetskog rata škola nije radila, a kada je Vranje opet bilo okupirano u Drugom svetskom ratu, Vranjska gimnazija je bila jedina u Srbiji koja je prestala sa radom. Pod bugarskom okupacijom pretvorena je u policijski kazamat.

Četiri i po decenije menjanja strukture i naziva

Prve četiri godine nakon rata škola se zvala “Viša mešovita gimnazija”, a 1949. godine se deli na mušku i žensku, da bi dve godine kasnije opet postala mešovita. “Viša mešovita gimnazija” 1958. godine postaje samo “Gimnazija”, a razredi od 5. do 8. postaju od 1. do 4.

Svoj novi naziv Gimnazija “Bora Stanković” dobija 1959. godine, do preregistracije u Obrazovni centar “Bora Stanković” februara 1980. godine. Deset godina kasnije se Zakonom o srednjem obrazovanju i vaspitanju opet otvara kao Gimnazija “Bora Stanković”.

Škola je rekonstruisana povodom obeležavanja 130 godina od osnivanja. Obnova je trajala dve godine - od 2011. do marta 2013. godine.

Danas vranjsku Gimnaziju pohađa oko 780 učenika koji se, osim učešća na takmičenjima i osvojenim priznanjima, izdvajaju i po mnogim humanitarnim akcijama i vannastavnim aktivnostima.

Nakon 85 godina od testamenta, škola je uspela da vrati i legat i formirana je Zadužbina po želji Nikole i Olge Dinić koji su 1934. godine svoju imovinu ostavili Gimnaziju. Prema njihovoj želji, trebalo je oformiti zadužbinu koja će realizovati zahteve ostavilaca, od pomaganja i nagrađivanja učenika Gimnazije, do čuvanja i brige o njihovoj kući, koja je legat Gimnazije.

Povodom obeležavanja 140 godina od osnivanja škole, škola priprema “Enciklopediju znamenitih ličnosti vranjske gimnazije”, a ideja je da se prikupe podaci o slavnim, znamenitim i uspešnim profesorima i učenicima vranjske Gimnazije koji su učestvovali u njenom radu od 1881. do 2001. godine.