Čuvar niške istorije

Nišlija Goran Ćirić koji već 25 godina živi u Kanadi, ima kolekciju od preko 1.000 originalnih fotografija, litografija i mapa Niša od sredine 17. veka do Drugog svetskog rata. Kolekcijsku građu sakuplja u antikvarijatima po Evropi i Americi.

Originalne fotografije, razglednice, crteži, litografije, vojne mape nastale su u doba ratova, kada je Niš bio na udaru austrijske, nemačke i bugarske vojske.

- Moja kolekcija sastoji se iz 3 dela. Prvi deo čini zbirka od preko 1.000 originalnih starih fotografija i razglednica Niša. Te fotografije nalazim u Austriji i Nemačkoj, a mogu se naći i u Francuskoj i Belgiji. Arhivi se posle nekog vremena oslobađaju tih dokumenata, pa se oni mogu naći i kupiti po antikvarijatima u ovim zemljama ili se mogu naći na Internetu. Drugi deo zbirke čini veliki broj gravura i litografija našeg grada, dok treći deo zbirke čine mape vezane za Niš i okolinu. – kaže Ćirić.

Fotografija koja ovekovečava susret namačkog cara Vilhelema sa bugarskim carem Ferdinandom u Nišu za vreme I svetskog rata, našla je svoje mesto u kolekciji Gorana Ćirića. Tu su i fotografija nemačkog vojnog groblja iz I svetskog rata, fotografija niških Roma iz istog perioda, originalni akvarel Feliksa Kanica urađen oko 1864. godine, ali i plan austrijske opsade Niša iz 1737. 

- Na mapi je prikazana austrijska opsada Niša u julu 1737. Pored detaljnog prikaza Tvrđave i grada na levoj obali Nišave, vide se selo Medoševac i put ka Beogradu, polja oko grada, šume na okolnim brdima i vinogradi na Viniku. Mali broj Nišlija zna da je na Delijskom visu postojalo nemačko vojničko groblje iz I svetskog rata. Nemci su kasnije čitavo groblje sa spomenicima i kostima vojnika preneli u Nemačku. Takodje u kolekciji imam veliki broj fotografija niških Roma iz perioda I svetskog rata, što dokumentuje da su oni naši sugradjani već vekovima. Tu je i fotografija Beogradske kapije koja je, na sramotu svih Nišlija, danas zaklonjena buvljakom - priča Ćirić.

Naredne godine obeležava se 100 godina od početka Prvog svetskog rata, koji je počeo Austro-ugarskom objavom rata Srbiji 29. jula 1914. godine. Ovaj Nišlija iz dijaspore voljan je da ustupi svoju kolekciju, ako bi grad želeo da organizuje izložbu.

- Ja već imam kontakte sa konzulatom Srbije u Torontu i verovatno ćemo tamo, naredne godine i organizovati izložbu fotografija i mapa Niša iz I svetskog rata. Moguće je da celokupni materijal bude izložen i na Univerzitetu u Torontu, a ja bih lično voleo da grad Niš tako nešto organizuje i ovde. Spreman sam da ustupim kopije slika, ali inicijativa mora poteći od grada, koji bi trebalo da na sebe preuzme organizaciju izložbe. Ogroman deo moje kolekcije nije vidjen na ovim prostorima, jer su svi dokumenti kupovani po inostranstvu, a načinile su ih strane trupe tokom svog boravka ovde – kaže Ćirić.

Da podsetimo, Niš je nedugo po izbijanju rata postao „ratna“ prestonica Srbije, a u njemu je 7. decembra 1914. godine doneta Niška deklaracija, kojom je Kraljevina Srbija definisala svoje ratne ciljeve i najavila formiranje zajedničke države južnih Slovena.