Srbija i arheologija: Kakve tajne krije novo nalazište u centru Beograda

Pod beogradskim asfaltom i parkovima leže ostaci drevnih naselja - uglavnom nedostupni stručnjacima.

Međutim, planirana izgradnja podzemne garaže kod Narodne skupštine Srbije otvorila je mogućnost da arheolozi provere šta se krije ispod travnjaka u samom centru Beograda.

Već više od tri nedelje, po suncu i kiši, tim Muzeja grada Beograda strpljivo skida vekovne naslage zemlje sa parčića istorije koji u njoj leže.

„Arheološka istraživanja su tek započeta, ali su rezultati ohrabrujući", kaže Milorad Ignjatović, rukovodilac istraživanja i kustos Muzeja grada Beograda, za BBC na srpskom.

• Pet arheoloških otkrića u Srbiji koja su obeležila 2022.
• Susret neandertalaca i praljudi kod Niša - šta nam govore novootkriveni fosili
• Sremska arheološka riznica: Pronađeni vinčanski grobovi, 8.000 godina stare košnice i keltski nakit

Radovi u Vlajkovićevoj ulici su počeli 21. marta, a plan je da traju do sredine juna.

Zaštitna arheološka istraživanja sprovode se pred početak gradnje novih objekata kako bi se sprečilo uništavanje ostataka prošlosti na kojima leže mnogi gradovi u Srbiji.

Šta je pronađeno kod Narodne skupštine Srbije

„Najmlađi arheološki ostaci su tragovi kuća koje su stradale u savezničkom bombardovanju Beograda 1944. godine", kaže Ignjatović.

Kako dodaje, arheolozi ovih dana istražuju na dubini od oko 1.5 metra.

„Ispod temelja tih kuća, nailazimo na ostatke iz dosta starijih perioda."

Ignjatović navodi da je za sada pronađena i jedna otpadna jama, sa novčićem Leopolda Petog, austrijskog vojvode koji je živeo na prelazu iz 16. u 17. vek.

„Na osnovu tog novčića, jamu možemo vremenski smestiti u drugu deceniju ili sredinu 17. veka", pojašnjava.

A ispod se kriju i mnogo stariji slojevi.

Ignjatović kaže da je, za sada, najstariji deo nalazišta „jedna rimska grobnica iz 3. veka nove ere".

„S obzirom da lokacija u Vlajkovićevoj ulici predstavlja deo arheološkog nalazišta Antički Singidunum, ostaci iz ovog perioda su zapravo glavni cilj naših istraživanja i verujemo da ćemo ubrzo naići na još ostataka iz vremena 3. i 4. veka", dodaje Ignjatović.

Antički Singidunum - šta se nalazi ispod centra Beograda

Centar Beograda leži na ostacima antičkog grada.

Antički Singidunum bio je vojni logor i civilno naselje.

U istorijskim izvorima, pominje se od 3. veka pre nove ere i to kao naseobina keltskog plemena Skordisci.

Kada je u 2. veku nove ere tu prebačena rimska vojna legija iz Dalmacije, Singidunum postaje „antički grad i vojni logor, oko koga će se razviti naselje", navodi istraživačica Bojana Plemić u radu iz 2018. godine.

Na prostoru današnjeg Kalemegdana, legionari grade tvrđavu kako bi se zaštitili.

• Julijin svet - kako su žene sa Balkana živele u antičko doba
• Kakva arheološka blaga krije Srbija

Tokom 3. i 4. veka, oko vojnog logora niče civilno naselje koje se nalazi ispod centra današnjeg Beograda - oko Trga republike, Kosančićevog i Obilićevog venca.

Na obodu su se nalazile civilne nekropole - antička groblja.

Jedna od njih, piše Plemić, nalazila se oko Bulevara kralja Aleksandra i Makedonske ulice - na potezu gde je Narodna skupština Srbije.

Šta se još krije u zemlji pod Narodnom skupštinom

Pre početka iskopavanja, arheolozi su sproveli „obimna geofizička istraživanja".

„Tako smo detektovali podzemne ostatke", pojašnjava Ignjatović.

Kako dodaje, očekuju da će u daljem istraživanju naići na ostatke Ejnehenove mahale.

„To je naselje koje se formiralo oko Batal džamije, odnosno Ejnehen begove džamije."

Prema legendi, Batal džamija iz 16. veka navodno se nalazila na mestu Narodne skupštine Srbije.

Ispredaju se priče da je, osim kao bogomolja, služila i kao štala, kasarna, skladište, crkva i smetlište - dok je nisu svi napustili.

Međutim, Ignjatović ne očekuje da će ostaci Batal džamije biti pronađeni.

„Geofizička istraživanja nisu ukazala da ćemo je pronaći, ali ona je verovatno tu negde u blizini", kaže.

Otkrića ispod beogradskog asfalta

Tokom izgradnje objekata u glavnom gradu Srbije, tokom prethodnih godina otkriveno je nekoliko arheoloških lokaliteta.

Pronalazak lokaliteta Vodena kapija iz 18. veka usporio je izgradnju Linijskog parka u podnožju Kalemegdana, beogradske tvrđave, na proleće 2018. godine.

Kako bi se kapija očuvala, promenjena je planirana trasa pešačke i biciklističke staze.

Ostaci rimskog trga i ulica iz 2. i 4. veka pronađeni su prilikom iskopavanja koja su sprovedena uoči izgradnje tržnog centra „Rajićeva" u Knez Mihajlovoj ulici, glavnoj pešačkoj zoni Beograda.

• U čast Tetkice Bibije - isceliteljke i zaštitnice dece
• Miriše na istoriju - psi koji mogu da nađu kosti stare 2.500 godina

Oni su danas izloženi u vitrinama koje su ukopane u pločnik na ulazu u tržni centar koji je vrata za kupce otvorio 2017. godine.

Najstariji javni toalet u Beogradu, takođe iz doba Rima, kao i očuvana ulica od kamenih ploča, ispod asfalta su se ukazali 2009. godine, tokom rekonstrukcije tramvajskih šina na uglu Pariske i Tadeuša Košćuška, u centru prestonice.

Popisani su i fotografisani, a zatim su ponovo zasuti zemljom, pisao je tada list Politika.

Šta će biti sa ostacima pronađenim kod Narodne skupštine

Još se ne zna kakva će biti sudbina ostataka pronađenih u dvorištu Narodne skupštine Srbije.

„Arheološki ostaci ne smeju da budu prepreka modernom razvoju grada", kaže Ignjatović.

Kako dodaje, „dokumentacija koja se vodi tokom iskopavanja je osnovni i najvažniji vid zaštite arheološkog nasleđa".

Ignjatović podseća da savremene računarske tehnologije omogućavaju da se istraženi objekti rekonstruišu do najsitnijih detalja i predstave u elektronskom obliku.

Kako navodi, postoje i opcije prezentacije na licu mesta ili „izmeštanja čitavih građevina i njihovo ponovno vraćanje u prostor garaže, koji treba da bude posebno opremljen za trajno čuvanje takvih nalaza".

„Međutim o tome u ovom trenutku ne možemo da govorimo.

„Ipak treba imati sreće i naći ostatak koji zaista zaslužuje da ostane trajno izložen na lokaciju", kaže Ignjatović.

Pogledajte video: Kako nastaje zlakuška grnčarija

Pratite nas na Fejsbuku,Tweets by bbcnasrpskom i Vajberu. Ako imate predlog teme za nas, javite se na [email protected]