80 godina od prvog komercijalnog leta iz Niša

Na današnji dan 1935. godine prva nacionalna avio-kompanija „Aeroput“ uvrstila je i Niš u svoj red letanja, i to na međunarodnoj liniji koja je povezivala Srbiju, Makedoniju i Grčku.

Tada je, kako u knjizi „Sto godina srpske avijatike u Nišu“ pišu Milorad Petković i Dušan Senćanski, niški aerodrom kod Medoševca prvi put uvršten u redovnu liniju Beograd – Niš – Skoplje – Bitolj – Solun.

Ona se, prema podacima do kojih su došli ovi autori, obavljala u letnjoj sezoni od maja do kraja oktobra novim tromotornim avionima tipa „Spartan kruzer II“ i čak i tada izuzetno starim jednomotornim avionima tipa „Potez 29-2“.

Retko ko u Nišu zna da je treći avion „Aeroput“-a tipa „Spartan“ registarske oznake YU-SAP poneo naziv „Niš“.

Ovaj grad, koji se brzo razvijao kao trgovački i industrijsko-privredni centar, imao je potrebu za bržim i savremenijim prevozom. Interesovanja je bilo i iz drugih većih centara tadašnje Jugoslavije da se u njega dođe za što manje vremena. Niš je imao i važan uslov koji je to omogućavao – vojni aerodrom još od 1912. godine koji je, istini za volju, deset godina posle inicijative iz Ministarstva trgovine i industrije osposobljen i prilagođen i za civilni avio-saobraćaj.

Petković i Senćanski pozivaju se na autorski tekst Đorđa Stamenkovića “Prva nebeska krštenja” objavljen u „Narodnim novinama“ 1988. godine i pišu:

Veliki doprinos razvoju civilnog vazdušnog saobraćaja u Nišu dao je Dragoljub H. Nešić – Žabota, trgovac i rezervni vazduhoplovni poručnik, koji je postavljen za prvog šefa niškog centra „Aeroput“-a.

---

„Isto kao i drugim prevozom, ali traje mnogo kraće“

Autori knjige pišu da je zahvaljujući ovom čoveku već 15. maja 1935. štampan redak letak koji je pozivao Nišlije „da lete i putuju avionom“ na kome je pisalo i da „autobus za aerodrom polazi od „Park-hotela“ za Beograd u 6:30, a za Skoplje u 16:30 časova. Poslovnica „Aeroput“-a nalazila se u Obrenovićevoj 35, na mestu današnje banke.

Naredne godine iz Niša se letelo za Beograd i Skoplje. U Godišnjaku jugoslovenskog vazduhoplovstva ostalo je zabeleženo da je 1936. godine bilo više putnika na linijima Niš – Beograd i Beograd – Niš, nego na linijma iz Niša do Skoplja i obrnuto.

Nacionalni avio-prevoznik je 1939. godine ponovo u svoju mrežu linija uvrstio Niš na redovnoj liniji Beograd – Niš – Skoplje sa čime je nastavljeno i naredne godine. Jedan od najzaslužnijih za to što je Niš tada stavljen na mapu linija „Aeroput“-a, prema knjizi „Sto godina srpske avijatike“ bio je i najpoznatiji Nišlija i predsednik Vlade Kraljevine Jugoslavije Dragiša Cvetković.

---

Tri decenije čekanja na nove avio-linije

Narednih godina usledio je prekid razvoja civilnog vazdušnog saobraćaja na čitavoj teritoriji Kraljevine Jugoslavije zbog II svetskog rata.

Niš je tek posle 30 godina, tačnije u leto 1971. godine ponovo uvršten u red letenja sada već nove nacionalne avio-kompanije „JAT“. Čarter letovi ka Tivtu i Splitu obavljeni su avionima tipa „Convair“ CV-440.

Imala sam tu čast da 1971. letim za Split. Imala sam samo 7 godina – ostavila je Vesna Nikolić komentar ispod fotografije aviona na ovom letu na „Fejsbuku„.

Pozitivni rezultati čarter letova, naterali su tadašnje čelnike grada da na niškoj Skupštini 1972. godine oforme preduzeće u vazdušnom saobraćaju u izgradnji – „Aerodrom Niš“ u Nišu.

Te godine su rekonstruisane pista i platforma za parkiranje aviona.

Već naredne godine sa vojnog aerodroma obavljani su sezonski letovi za Tivat i Split, a zatim i za Dubrovnik. U saradnji sa „JAT“-om niški aerodrom koristila je i zagrebačka avio-kompanija ,,Pan Adria“ koja je 1975. godine letela na linijama Beograd – Mostar – Niš – Tivat, Split – Niš, Skoplje – Niš – Zagreb i Skoplje – Niš – Beograd – Titograd – Tivat.

---

Sa civilnim aerodromom došli i problemi

U narednim godinama dolazi do zamiranja civilnog vazdušnog saobraćaja u Nišu sve do svečanog otvaranja civilnog aerodroma Niš 1986. godine sletanjem prvog aviona „JAT“-a iz Beograda.

Od tada niški aerodrom do danas se suočavao sa poteškoćama u funkcionisanju, odnosno nemogućnosti da postane aerodrom sa redovnim redom letenja, iako su ga koristile mnoge svetski poznate avio-kompanije iz Evrope poput „Adria Airways“, „Lufthansa“, „Montenegro Airlines“, „TWA“, „Crossair“, „Belavia“, „Olimpic Airways“…

Krajem prošle godine Aerodrom Niš prvi put je potpisao ugovor sa niskotarifnom avio-kompanijom “Wizz Air”, koja će sredinom godine započeti letove ka Bazelu i Malmeu.