82 godine od bombardovanja Niša i Hitlerovog odgovora prkosu Jugoslavije

Nakon što se Niš uključio u martovske demonstracije i izrazio nezodovoljstvo zbog sklapanja saveza sa Nemcima, čemu je prethodio i vojni puč – 6. aprila 1941. godine u vidu bombi stigla je reakcija Hitlera na raskidanje protokola o pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu. Već 8. aprila bombardovan je i Niš gde je nevino stradalo preko 400 Nišlija, a ranjeno oko 500. Ulazak nemačkih trupa u Niš obeležio je i bunt i prkos jugoslovenskog vojnika koji je usamljen pucao iz topa na Nemce.

Bio je utorak kada su oko 5:30 iz pravca Bugarske nemački avioni „Štuke“ u letu bombardovali Niš na koji se obrušilo oko četrdeset bombardera i dvadeset lovaca.

Istoričar i arhivista Istorijskog arhiva u Nišu Boban Janković navodi da je malobrojna i slaba protivavionska odbrana grada pokušala kratko da se suprotstavi vazdušnom napadu.

Istovremeno sa bombama koje su zasipale ulice na građane se pucalo i iz mitraljeza. Najviše bombi palo je u Božidarčevoj, Takovskoj, Stojana Protića, Cara Konstantina, Primorskoj, Vojvode Gojka, Vojvode Tankosića, Vojvode Stepe, Vojvode Mišića i druge ulice uspaničenog grada.

Grad nije imao skloništa od vazdušnog napada. Ljudi su uplašeni bežali u kućne podrume i okolna polja. Zgrade su se rušile zatrpavajući narod. Život je u potpunosti paralisan. Onesposobljene su vodovodna, električna, telefonska i kanalizaciona mreža – navodi istoričar.

Objašnjava da je glavni cilj bombardovanja bila Železnička radionica, najveće privredno preduzeće ovog dela Srbije, koja je zapošljavala više hiljada radnika. Materijalna šteta je bila ogromna a najveće su bile ljudske žrtve.

Tog dana stradalo je oko 400 stanovnika a ranjenih je bilo oko 500 – ističe Janković.

Posle napada u gradu je nastala panika. Više od polovine građana napustilo je Niš i otišlo u okolna sela. Mrtve nije imao ko da sahrani. Vojni štabovi sa vojskom su u toku naredne noći napustili grad. Ostale su malobrojne vojne jedinice bez ikakvih direktiva za dalju odbranu, prepričava Janković.

Taj 8. april važi za jedan od najeteži dana u niškoj istoriji 20. veka.

Sutradan, 9. aprila, iz pravca Bele Palanke nemačka 11. Oklopna divizija probijala se do Niša. Usput su razbili slabi otpor manjih delova Topličke divizije i nastavili napredovanje ka Nišu.

Oko 9 sati zauzeli su Niš i nastavili napredovanje prema Prokuplju, Aleksincu i Beogradu.

Janković posebno ističe i jedanog vojnik bivše jugoslovenske vojske, koji je skriven u niškoj Tvrđavi iz topa opalio na nemačku kolonu koja je nadirala preko gvozdenog mosta. Jedan njihov tenk je uništen. Na nepoznatog rodoljuba nemački vojnici osuli su žestoku paljbu, ubili ga i produžili ka Beogradu.

Istog dana oko 16:00 časova u zgradi Opštine zvanično je predat Niš.

Podsetimo, uvod u aprilsko bombardovanje bile su martovske demonstracije.