Arheolozi istražuju Koprijan kod Doljevca, zanemareni biser srednjovekovne Srbije

U toku su prva zvanična istraživanja srednjovekovnog utvrđenja Koprijan, odnosno Kurvingrad, u Malošištu kod Doljevca. Arheolozi su do sada pronašli srednjovekovnu grnčariju, životinjske kosti, čaure i metke iz Prvog svetskog rata, klinove, klanfe i kameno tocilo. Sama tvrđava je, međutim, znatno uništena, naročito nelegalnim kopanjima, kaže rukovodilac istraživanja Vesna Bikić sa Arheološkog insituta u Beogradu.

Radovi su započeti u junu, uz istočni bedem Gornjeg grada. Najpre je otklonjena velika količina građevinskog šuta i naslaga zemlje, a iskopavanjem su otkriveni zidovi objekta koji je prislonjen uz cisternu za vodu.

Cisterna je ukopana u stenu i u gornjim zonama uokvirena kamenim zidovima, a njena unutrašnjost je obložena vodonepropusnim malterom. U toku kampanje došlo se do srednjovekovnog nivoa iz perioda 14. i 15. veka, sa nalazima ulomaka keramičkog posuđa i životinjskih kostiju, kao i građevinskih elemenata (klinova i klanfi). Značajan je i nalaz jednog većeg kamenog tocila – kaže Bikić.

Sve to je tek prva faza planiranih radova i planira se da bude gotova do 17. jula. Iskopavanja obavlja Arheološki institut iz Beograda, na podsticaj niškog Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš, dok ih finansira Ministarstvo kulture i informisanja.

Paralelno sa istraživanjima arheologa iz Beograda, niški Zavod za zaštitu spomenika radi rekonstrukciju zidina, navodi direktor Dušan Andrejević. Obnova je najavljena prošle godine.

Radimo rekonstrukciju zidina Gornjeg grada tvrđave Koprijan, po projektu Ministarstva kulture, zajedno sa Opštinom Doljevac. To je neka ekipa koja je uključena u rekonstrukciju. Postojala je opasnost od obrušavanja, to je sada sanirano. Radi se na identičan način kao u srednjem veku – ističe on.

Kurvingrad je jedan od najznačajnijih spomenika srpske srednjovekovne prošlosti, podseća Bikić. Osmanlije su ga osvojile dva puta, najpre 1413, a konačno 1451. godine.

Ovaj srednjovekovni utvrđeni grad obnovljen je u vreme vladavine kneza Lazara 1372. godine, radi odbrane južne granice Moravske Srbije od napada Osmanlija. Prema sačuvanom nadvratnom kamenu, koji se čuva u Narodnom muzeju u Nišu, grad Koprijan je sazidao Nenad, sin kaznaca Bogdana – objašnjava ona.

---

Devastacija i zanemarivanje spomenika kulture

Ostaci Kurvingrada nalaze se na vrhu brda koje pripada obroncima planinskog venca Seličevica, 12 kilometara od centra Niša i tri od Doljevca. Lokalitet je do sada bio nepristupačan za turiste i za istraživanja.

Pored znatne očuvanosti bedema, tvrđava je značajno ugrožena dejstvom atmosferilija, takođe i urušena dugotrajnim pozajmljivanjem građevinskog materijala i, naročito, aktivnostima nelegalnih kopanja – napominje Bikić.

I iz Udruženja „Srpska srednjovekovna istorija“ kažu da je to utvrđenje zanemareno, kao i da su ljudi 60-tih godina prošlog veka odatle odnosili materijal koji su koristili za gradnju kuća.

Koprijan je bio meta pljačkaša, takozvanih divljih arheologa i detektoraša (nazvani po detektorima za metal koje koriste), koji su svojim delovanjem gotovo u potpunosti uništili neke od objekata u tvrđavi. Najveći ukop detektoraša dugačak je 5 metara, širok 3 metra i dubok 2,5 metara – navode iz tog udruženja.

Nadaju se da su trenutna istraživanja najava da dolaze bolji dani za Koprijan i smatraju da bi konzervacijom i obnovom taj lokalitet mogao da postane mesto koje će privlačiti turiste i zaljubljenike u istoriju i prirodu.