Božić – najradosniji hrišćanski praznik koji se proslavlja u krugu porodice

Pored Uskrsa, Badnjeg dana i krsne slave, Božić se smatra jednim od najvećih i najradosnijih hrišćanskih praznika. Proslavlja se u krugu najbližih, a jedini gost ovoga dana je položajnik koji dolazi ujutru da blagosilja ukućane. Iako postoje najrazličitiji običaji koji prate proslavu Božića, najveća simbolika ovog praznika je u badnjaku, česnici i svečanom pozdravu “Hristos se rodi – Vaistinu se rodi” kojim Hrišćani potvrđuju rođenje Isusa Hrista.

Proslavljanje Božića počinje od Badnjeg dana, kada se badnjak unosi u kuću, kaže protojerej sveštenik Dalibor Veličković. Bogatstvo same simbolike hrastovog drveta daje sjaj praznovanju Božića.

Ljudi su se okupljali oko drveta dok nisu imali crkve. Kada se gospod rodio u vitlajemskoj pećini palili su vatru da se beba ugreje, tako da sam badnjak predstavlja radost rođenja, a njegovo paljenje na neki način spaljivanje naših grehova. Sve što je zlo treba tog dana odbaciti i truditi se da budemo čestiti ljudi – kaže Veličković.

Misija spasenja ljudskog roda, kaže, počinje Isusovim rođenjem koje slavimo zato što su ljudi tada prvi put ugledali svog spasitelja.

Hristos se rodio i zaista se rodio je svečani pozdrav kojim hrišćani potvrđuju najradosniju istinu. Najradosniji praznik je i zato što su to retki trenuci kada je porodica na okupu. Ona je utočište, crkva u malom, ona kao brana uspeva da prebrodi sve što nam se dešava i sve spoljne valove koji nailaze na nas. Ovo je praznik kada se sve ostalo zaboravlja, posvećujemo se porodici iz koje izlazimo i u koju se uvek vraćamo, porodica je ta koja čoveku daje snagu, ljubav i sreću – priča Veličković.

Postoje i brojna verovanja o tome šta se sme, a šta ne sme na ovaj praznik, kao što postoje i mnogi narodni običaji koji u osnovi nemaju ničeg zajedničkog za hrišćanstvom, ali mu opet daju draž i ne oduzimaju ništa od hrišćanske lepote.

Veliku ulogu u Božićnim običajima igra “položajnik” ili gost koji po dogovoru sa domaćinom prvi uđe u kuću ujutru na Božić da blagosilja porodicu, pa se zbog toga daruje simboličnim poklonima.

Božić se proslavlja liturgijski i to će trajati do kraja sveta i veka, a narodni običaji se menjaju promenom sredine. Za svakog hrišćanina je najbitnije da tog dana uzme pričešće, jer je većina postila, sjedini se sa svojim Gospodom i odbaci zlo, a sigurno da ima narodne simbolike u svemu i svakom običaju – kaže Veličković.

Prema nekim podacima Božić je bio most od mnogoboštva ka hrišćanstvu. Počeo da se praznuje u 4. veku nove ere i tada je bio mnogo manje nego što je sad praznik veselosti, U 4. veku kada je praznik ustanovljen, Hrišćani su pred sobom imali primer proslavljanja mnogobožačke Nove godine koja se kosila sa hrišćanstvom. Tek postepeno, sažimanjem hrišćanstva i mnogoboštva i usvajanja elemenata hrišćanstva Božić je postao najradosniji hrišćanski praznik.

Mnogi običaji nastali su upravo mešanjem sa mnogobožačkih običaja, pa postoje i verovanja da je to praznik kada su mrtvi u pokretu u našoj blizini, a da u gozbi učestvuju mrtvi i živi zajedno. Otuda i običaj da se orasi bacaju po uglovima sobe, jer se po nekom verovanju, tu nalaze duše pokojnika. Jede se sa poda zato što je tako hrana dostupna i pokojnicima. Prema drugim verovanjima, hrana se ne podiže sa stola da bi Bog i njegov sin došli da jedu. Sama Božićna poezija u narodu poznata kao “koleda”, podseća na naše paganastvo, danas spojeno sa hrišćanstvom u proslavljanju Božića.

Inače, osim u Srbiji, 7. januara se Božić slavi još i u Jerusalimu, na Svetoj Gori, Rusiji, Makedoniji i Gruziji. Katolici i jedan deo pravoslavaca ga proslavljaju 25. decembra.