Godinu i 100 dana zazidan sam u pećini – pola veka od Ginisovog rekorda kod Svrljiga

Ukupno 464 dana Milutin Veljković bio je zazidan u pećini Samar u svrljiškom selu Kopajkošara, postavivši Ginisov rekord u boravku čoveka pod zemljom. Povodom 50 godina od njegovog izlaska, ispred pećine Samar će večeras od 19 sati, uz bogat program, biti obeležen jubilej tog podviga.

U okviru jubileja posetioci će moći da pogledaju dokumentarni film Speleonaut / Pod kamenim nebom Sonje Đekić o njegovom petnaestomesečnom samovanju u pećini Samar, ali i da obiđu Etno muzej „Kopajkošara“ u kome se, pored tradicionalnih alata, predmeta i drugog muzejskog nasleđa, nalazi i postavka posvećena Milutinu Veljkoviću i njegovom poduhvatu.

Tokom dana, u ograničenim turama na po sat vremena, zainteresovani će moći i da obiđu Milutinovo mesto boravka u samoj pećini, uz pomoć iskusnih vodiča.

Od nepoznate pećine do Ginisovog rekorda – i nazad

Samu pećinu, selo, ali i tada mladog speleologa Milutina Veljkovića jedan poduhvat početkom sedamdesetih godina proslavio je nadaleko, a čak privukao i pažnju svetske javnosti.

Juna 1969. godine, tada 34-godišnji Milutin, sprovodeći naučni eksperiment, neprekidno je, zazidan u pećini, boravio sam u njoj ukupno 464 dana, oborivši svetski rekord u boravku pod zemljom koji je do tada, sa 109 dana, držao Francuz Anri Fiout.

U svom poduhvatu uspeo je održavajući radio-vezu sa selom, hraneći se iz konzervi i dvopecima i uz pomoć agregata koji je imao u pećini. Većina meštana i danas se seća Milutinovog izlaska iz pećine gde ga je sačekalo nekoliko hiljada ljudi.

Milutin je o svom boravku u pećini Samar izdao i knjigu Pod kamenim nebom baziranu na dnevniku koji je vodio tokom svog samovanja, kojim oživljava svakodnevne poslove (pripremanje kafe, prikupljanje pećinske faune…), ali i dramatična zbivanja kakva su vađenje sopstvenog zuba, čežnja za ženom, borba sa poplavom i halucinacijama i druge stvari.

Za ovu pećinu i pećinski sistem Jezava, i pored nekadašnje svetske slave, danas se ne zna puno, osim među speleolozima i avanturistima.

Pećina Samar

Nalazi su u netaknutoj prirodi nadomak Svrljiga, na obroncima planine Kalafat kod sela Kopajkošara koje je okruženo šumovitim brdima iza kojih se nazire vrh Ozrena.

Pećinu je formirala Kopajska reka i duga je preko 3 kilometra. Ponornica se uliva na jednom kraju pećine iznad čijeg se ulaza nalazi prerast, jedinstven kraški oblik – prirodni kameni most. Njegov luk se nadvija nad izlazom pećine u visini od 15 metara i u širini od 25 metara.

Glavni kanal pećine je tunelskog tipa i izgleda kao kanjon na pojedinim mestima, a obiluje virovima i kaskadama, pa se ne preporučuje samostalan obilazak pećine upravo zbog brojnih vodenih prepreka i lavirinata.

Ponornica izlazi na drugom kraju pećine, praveći vodopad od oko 5 metara visine.

U ovoj pećini pronađena je do sada najbolje očuvana u Srbiji lobanja pećinskog lava, ali i ostaci pećinskog medveda i kabaloidnog konja. Sa ostalim pećinama u okolini čini jedinstveni pećinski sistem.

Od 1955. godine pećinski sistem Samar je zaštićen Rešenjem Zavoda za zaštitu prirode.