Medijana – Konstantinov trag u beskraju i zadivljujuća posveta rodnom Nišu [video]

Otkriće “Medijane” 1935. godine, za niške arheologe predstavlja jedan od najznačajnih pronalazaka na ovim prostorima. Nakon završene rekonstrukcije, koja je trajala 10 godina, “Medijana” je ponovo otvorena za javnost 27. decembra 2022. godine, a njen značaj pokazuje i 30.000 poseta od tada. Prema zvaničnim podacima, objekte niškog Muzeja od otvaranja “Medijane” posetilo je 84.000 ljudi, dok je ukupan broj turista od 89.000 bio tokom čitave prošle godine.

Iako su u prošlosti vođene debate gde je rođen Konstantin Veliki, pronalaskom spisa njegovog ličnog biografa u kojima je pisalo da je želeo da dvoranom na “Medijani” obeleži mesto rođenja, dileme su razrešene, što potvrđuje i direktorka niškog Muzeja Vesna Crnoglavac.

Arheološko nalazište “Medijana” predstavlja zadužbinu Konstantina Velikog i čini ga kompleks od 20 građevina, od kojih je, prema istorijskim podacima, najstarija podignuta krajem 3. i početkom 4. veka. Glavni građevinski radovi počeli su nakon 324. godine, kada je Konstantin postao jedini vladar Rimskog carstva.

Analizom preko 1.000 metara podnih mozaika, prođanih 30-ih godina prošlog veka na ovom nalazištu, arheolozi su utvrdili da su na izgradnji i dekoraciji palate radili majstori i zanatilije koji su u tadašnji Naisus dolazili iz svih krajeva sveta. U čuvanju imanja, ali i pomoći da se palata izgradi, učestvovala je i vojska.

Prilikom istraživanja severozapadnog dela kada je otkrivena sala za gozbe, u sloju ruševina pronađeni su tesare kockice mozaika od stakla za pozlatom, što za direktorku Muzeja Crnoglavac znači da je palata na svodu najverovatnije imala predstavu zvezdanog neba.

Analiza mozaika pokazala da je ovde radio veliki broj mozaičkih majstora jer se vide različiti uticaji. U jednom delu vidite uticaj italijanskog grada Akvileje, severnoafričkih radionica, zapadnog Mediterana, što govori o činjenici da je Konstantin mogao u kratkom roku da angažuje veliki broj najvičnijih majstora, da prvo izgrade, a potom i ukrase ovaj kompleks mozaicima, freskama, ali i skulpturama i pripreme ceo kompleks za proslavu 30 godina vladavine Konstantina Velikog – rekla je direktorka Muzeja.

Arheolog Nikola Vulić, koji je učestvovao 1935. godine na iskopavanju “Medijane” prvi je shvatio da se radi o ostacima dvorane Konstantina Velikog. Shvativši značaj otkrića, već sledeće godine na Vidovdan podignut je Muzej “Medijana”, inicijativom ovog arheologa.

Vesna Crnoglavac ističe da su na mestu “Medijane” bile parcele pod kukuruzištem i šumama, koje su zaposleni u Muzeju otkupljivali i istraživali, a kasnije i izgradili zgradu Muzeja.

Takođe, rekla je da su i Nišlije tada donirale materijal i novac od kojih je napravljena konstrukcija kojom je zaštićeno nalazište.