Nikola Tesla počasni stanovnik Sićeva 131 godinu zahvaljujući političaru i trgovcu

Samo 3 godine nakon izgradnje Hidroelektrane na Nijagari po ideji Nikole Tesle, počeli su radovi na izgradnji Hidroelektrane “Sveta Petka” u selu Ostrovica u Sićevačkoj klisuri, koja je treća najstarija hidroelektrana u Srbiji. Tadašnji predsednik Opštine Sićevo i prijatelj Nikole Tesle Mateja Radojković, iz zahvalnosti, uručio mu je u Beogradu 1892. godine dokument kojim je čuveni srpski naučnik postao počasni stanovnik Sićeva, čime je već 131 godinu povezan sa niškim krajevima.

Radovi na Hidroelektrani u Sićevačkoj klisuri, koji su stanovnici Niša prozvali “Vila na Nišavi”, počeli su 1898. godine, da bi 1902. godine bila izgrađena zgrada elektrane. Instalacije je postavljala bečka firma “Simens” 1908. godine, a već naredne godine Niš je imao struju. Svečanom otvaranju “Sveta Petke” trebalo je da prisustvuje i Nikola Tesla, ali zbog obaveza to se nije dogodilo.

Zahvaljujući svetlim idejama našeg najvećeg naučnika – i silini reke Nišave u Sićevačkoj klisuri, zasvetlelo je selo Sićevo i Niš 1908. godine, kada je krenula sa radom Hidroelektrana „Sveta Petka“. Struja je stizala do Niša dalekovodom dugim 25 kilometara, a pod naponom od osam kilovolta. Do juče opustele ulice počele su da se pune razdraganim svetom u prvim satima osvetljenog grada – piše na Fejsbuk stranici “Slike starog Niša i okoline”.

Predlog bogatog vinskog trgovca i političara Mateje Radojkovića da se Nikola Tesla proglasi počasnim stanovnikom Sićeva, meštani su prihvatili 1891. godine, a oni su, kada su poslanici Narodne skupštine Srbije obacili predlog da se pomogne Nikoli Tesli, počeli sami da prikupljaju dobrovoljne priloge za naučnika koji je bio u teškoj materijalnoj situaciji.

Danas po Nikoli Tesli nazive u Nišu nose jedna srednja škola, bulevar, gradsko naselje i Univerzitetska biblioteka.

---

Ko je bio Mateja Mata Radojković?

U jednom novinskom članku za Mateju Radojkovića stoji da je bio učesnik zavere protiv Turaka od 1874. do 1877. godine, koju je pripremao sa Kolom Rašićem i Todorom Stankovićem, a opisuju ga kao zaljubljenika u Sićevo, od kojeg se nije odvajao.

On je u mladosti delao sa Kolom Rašićem i mnogim nacionalnim ljudima iz bliže i dalje okoline Niša, kako bi se što skorije oslobodili vekovnog robovanja. On se i sada dobro seća i sa tronutošću priča o zakletvi u kući Mihajla Božidarca 1874. godine. A kada su Turci prozreli smisao delatnosti naših ljudi, Mata je pomogao da istaknutiji ratobornici na delu narodnog oslobođenja pređu u slobodnu Srbiju – pisalo je u članku.

Nazivajući ga čika Matom, u članku zaključuju da ostatak života provodi srećan što je doprineo da se ostvari san mnogih pokolenja pre njegovog. Preminuo je 4. juna, 1937. godine.