Niški Crveni krst pomaže gladnima u regionu i svetu već 140 godina

Crveni krst u Nišu osnovan je pre 140 godina, a od tada je ova organizacija pomagala izbeglice ratova, one koji su pogođeni prirodnim nepogodama, siromašne i bolesne. Otvaranje niškog Odbora inicirao je doktor Vladan Đorđević koji je u oslobodilačkim ratovima od 1876. do 1878. bio načelnik saniteta Srpske vrhovne komande i član Glavnog odbora Srpskog društva Crvenog krsta.

U „Pregledu istorije i rada Crvenog krsta u Nišu“ koji je napisao dugogodišnji sekretar ove organizacije Stojan Prokopović, navodi se i da je Đorđevićev predlog o osnivanju niškog Odbora Crvenog krsta prihvatio Kosta St. Pavlović koji je bio i prvi načelnik novooslobođenog Okruga niškog.

Osnivačka skupština Pododbora Crvenog krsta u Nišu održana je 7. januara 1878. godine, što je po novom kalendaru 19. januar – navodi se u knjizi.

U Upravnom odboru ove organizacije bili su i gradonačelnici Niša: Dimitrije Kocić – Mita, Todor Milovanović, Ljubiša Ljuba Stanojević, Petar T. Aranđelović i Dragiša Cvetković.

Misija Crvenog krsta je da olakša ljudsku patnju. Na osnovu ovako sažeto određene misije ove organizacije, Crveni krst, u zavisnosti od uzroka ljudske patnje i prilagođava svoje programe, kako bi ispunio svoj osnovni zadatak. Otuda zadaci Crvenog krsta nisu isti u ratu i u doba mira – navodi Prokopović.

---

Akcije Crvenog krsta tokom ratova

Niš je u prve dve godine Velikog rata postao ne samo ratna prestonica Kraljevine Srbije, već i grad u kojem je spas tražilo sve što se moglo preseliti iz srpske prestonice i drugih krajeva zemlje, a kasnije i masa ranjenika i bolesnika. Broj stanovnika u Nišu, navodi, porastao je od 25.000 na 60.000 ljudi.

Crveni krst imao je mnogo posla oko zbrinjavanja svih ljudi, a, kako kazuju podaci, uključio se i u akciju pomoći bugarskim emigrantima nakon što se 1923. dogodio fašistički udar.

U akciju pružanja pomoći bugarskim emigrantima uključio se i Odbor Crvenog krsta u Nišu. Kroz grad je prošlo, kraće ili duže vreme se zadržalo, oko 1.600 emigranata. Većina njih bila je smeštena u društveni dom Crvenog krsta, a manji broj stanovao je u emigrantskoj koloniji na Gradskom polju. Prihvaćenim bugarskim emigrantima, Crveni krst u Nišu pružao je stalnu pomoć u odeći, obući, hrani i ostalim životnim potrebama – piše u monografiji.

Po izbijanju Drugog svetskog rata i u okupaciji, broj stanovnika u Nišu se takođe duplirao i povećao na preko 70.000 ljudi. To je rezultat masovnog priliva izbeglica iz raznih krajeva ondašnje, okupirane i među okupatorima rasparčane, Kraljevine Jugoslavije.

Društva Crvenog krsta iz Niša, pošto grad nije mogao primiti ove izbeglice, načinio je plan njihovog smeštaja na teritoriji Okruga niškog i u selima Sreza niškog. Tako na primer, u Jelašnici kraj Niške Banje bilo je smešteno oko 800 izbeglica, a slično je bilo i u drugim selima. Izbeglice je trebalo sačekati, pružiti im prvu pomoć, organizovano ih smeštati, prehraniti i lečiti. Taj odgovoran posao obavljali su ljudi sa znakom Crvenog krsta – navodi se u monografiji.

Crveni krst je, navodi se, organizovao prve izbegličke kuhinje i vakcinisao decu da bi sprečio izbijanje epidemija.

Organizovan je popis svih izbeglica. Crveni krst je formirao posebnu Sekciju za rad po iseljeničkom pitanju, a nešto kasnije formirana je ispostava Komesarijata za izbeglice i preseljenike – piše u monografiji.

Svakodnevni dolazak izbeglica iz ratom zahvaćenih republika bivše Jugoslavije – iz Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, podsećaju, počeo je 27. juna 1991. godine. Od tada je Crveni krst je do 1997. godine, obezbedio više od 21.000 tona hrane.

---

Borba protiv sujeverja, zaraznih bolesti i gladi

Odmah po formiranju Crveni krst se na kraju 19. veka uhvatio u koštac, sa sujeverjem ljudi, borbi protiv zaraznih bolesti, kao što je tifus, tuberkuloza, ali se često nalazio i u borbi protiv gladi tako što je delio pomoć u hrani i otvaranjem dečijih i kuhinja za odrasle.

Niški Crveni krst učestvovao je u akcijama posle zemljotresa na Kopaoniku 1978. godinu, godinu dana kasnije posle iste ove nepogode u Crnoj Gori. 1979. godine posle bujičih poplava u Toplici, Kosanici i Doljevcu, u akciji spasavanja zavejanih putnika u blizini Niša godinu dana kasnije, posle poplava u Pirotskom okrugu i Vlasotincu 1988, kao i tokom poplava u Zagrebu 1989. godine.

Crveni krst Niša radio je i na ublažavanju posledica gladi i zemljotresa u svetu, te su pomagali 1981. godine palestinskom i libanskom narodu, gladnima u Africi 1985, a iste godine pomagali su Meksiku posle zemljotresa. Gladnoj deci sveta, navodi se, pomagali su 1988.

---

Motivacija za dobrovoljno davanje krvi

U periodu posle Drugog svetskog rata, a naročito nakon uvođenja transfuzije krvi kao metode lečenja pacijenata, Crveni krst kao svoj zadatak od 1953. godine, prihvatio je širenje znanja o transfuziji krvi, a iz tog zadatka nastala je aktivnost motivisanja dobrovljnih davalaca da daju krv.

Na dug i iscrpljujući rat u našem susedstvu, ali i sankcije i beznađe u kojima se našao čovek, koje je preraslo u duhovnu bedu, nateralo je Crveni krst da se pozabavi ljudskom dušom a to je iznedrilo aktivnost u vidu Centara za žrtve trauma i nasilja pogođenih ratom – navodi Prokopijević.

Na kraju, dodaje, zadatak Crvenog krsta od same pojave međunarodnog pokreta od sredine 19. veka je i traženje nestalih u ratu i miru, i spajanje porodica.

Crveni krst je član Međunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca, a trenutno u Nišu ima na hiljade volontera i među srednjoškolcima, kao i među starijom populacijom.

---

Preteča socijalnih ustanova

Iz Crvenog krsta Niš poteklo je više socijalnih ustanova u gradu, među kojima Dom za nezbrinutu decu, Hitnu pomoć, Dom za gluvonemu decu, Kućnu negu, Centar za socijalni rad.

Socijalna delatnost Crvenog krsta posle Drugog svetskog rata, ogledala se i u isplaćivanju novčane pomoći ugroženima, podeli hrane i higijene, siromašnima i isplaćivanju novčane pomoći žrtvama fasističkog terora.

Sve ove delatnosti preuzeo je Centar za socijalni rad, koji je formiran 1966. godine. Prema izveštajima Crveni krst je u periodu od 1945. godine, pa do formiranja Centra za socijalni rad, pružio pomoć 210.000 socijalno ugroženim građanima – navodi se.