Nova arheološka otkrića u Beloj Palanci – grobnica kakva nije otkrivena u Srbiji do sada

Ranohrišćanska grobnica iz 4. veka, specifična po načinu sahrane kakav do sada nije zabeležen na nalazištima u Srbiji, pronađena je u Beloj Palanci. Na istoj lokaciji tokom 3 godine ukupno je otkriveno 29 grobnica, ove godine 13, a iskopavanja će se nastaviti i naredne godine.

Treću godinu zaradom, arheolozi se vraćaju u Belu Palanku, a i ovog puta imaju zanimljiva otkrića. Kako kaže rukovodilac projekta Marko Janković – do sada nezabeležena u Srbiji.

Istraživanje na istočnoj nekropoli Remezijane ove godine otkrilo je 13 grobnica, a posebnu pažnju arheologa zavredio je jedan grob koji je, poput ostalih, građen tehnikom suhozida i u literaturi je poznat kao grob tipa mensa.

Ove godine smo južnije, bukvalno nam se lepi sonda za sondu. Ono što je manje-više drugačije u odnosu na prethodne godine što imamo grobnu arhitekturu koja je drugačija i to ozbiljno drugačija. Po prvi put imamo grobove posebnog tipa mensa. Iznad samog groba kada se ukopa pokojnik, pravi se nadzemni deo sa ogradom unutar koje se nalaze drvene klupe i postoji malterisani deo sa stolom. Služi za male gozbe kada se dođe na groblje nad samim grobom – objašnjava Janković.

Kako objašnjava arheolog, grobnica ovakvog tipa do sada nije otkrivena i publikovana u Srbiji, a najbliža analogija takvom tipu grobova se nalazi u južnoj Mađarskoj i Hrvatskoj.

Nismo očekivali tako nešto, mislili smo da je još jedna memorija poput one od prošle godine. Ona je polukružnog oblika u koji je upisana još jedna malterisana apsida. Grobnica izgleda ovako – sagrađena je od opeka, izmalterisana iznutra gde je položen pokojnik. Natkrivena je daskama i malterisana je sa gornje strane. Preko svega ide zemlja i metar iznad ide ograda od kamena, sto i klupe koji su služili za posmrtne gozbe. Nema greške da se radi o slučajnosti – kaže arheolog.

Dosadašnjim istraživanjima na ovom lokalitetu tokom 3 godine pronađeno je ukupno 29 grobova, a nalazište iz doba kasne antike ili ranog hrišćanstva karakteriše, kako objašnjava Janković, veliki broj razičitih tipova sahrana.

Kada govorimo o rimskim nekropolama imamo nekoliko tipova koji se smenjuju. Ovde imamo grobove različitih konstrukcija. Imamo recimo 2 groba sa nadzemnom konstukcijom u vidu prstena od kamena poređani u krug ispod kojeg je položen pokojnik. Veliki broj različitih tipova sahrana koje su se odvijale u isto vreme, to nije baš uobičajeno i veoma je zanimljivo za nas – objašnjava Janković.

Istraživanjima, međutim, nije kraj. Iskopavanja na prostoru preko puta autobuske stanice u Beloj Palanci na brdu kod hotela Esperanto nastaviće se i sledeće godine, a arheolozi se nadaju da će u blizini pronaći baziliku.

Ima još prostora za rad. Nadamo se da u neposrednoj blizini postoji neka vrsta bazilike. Naredne godine ćemo geofizički snimiti teren kako bi imali jasniji uvid – kaže Janković.

Do tada, nalazište je ponovo zaštićeno geotekstilom i zatrpano jer se nalazi na raskršću nekoliko lokalnih puteva. Ukoliko bude bilo potrebe, one će se lako otkriti.

Teško je konzervirati nalazište, rađeno je tehnikom suhozida i nije moguće. Postoji mogućnost da se odrade skalirani modeli, makete koji bi bili mobilni i koji bi mogli da se sele. Da se predstavi na taj način u Beloj Palanci, ali i da ide na prezentaciju po Srbiji – kaže rukovilac tima arheologa.

Iskopavanja u Beloj Palanci deo su sistemskih istraživanja koja su započeta 2018. godine, a vodi ih Arheološka grupa Filozovskog fakulteta u Beogradu u saradnji sa stručnjacima Odseka za istoriju Filozofskog fakulteta u Novom sadu, Narodnog muzeja u Beogradu, Medicinskog fakulteta u Beogradu i Arheološkog instituta u Beogradu.

Među arheolozima koji su istraživali nalazište tokom avgusta, nalazi se i jedan Belopalančanin, student arheologije.

Projekat finansiraju Ministarstvo kulture Republike Srbije i opština Bela Palanka.