Od Gradskog narodnooslobodilačkog odbora do Grada Niša – kako je vlast menjala ime i organizaciju

Najviši organ vlasti u Nišu je od Drugog svetskog rata nekoliko puta je menjao svoje ime. Od nekadašnjeg Gradskog narodnooslobodilačkog odbora 1944. godine pa do današnjeg naziva Grad Niš, svaku promenu uslovio je razvoj i organizacija same države, a svaki period za Nišlije predstavljao je novi i drugačiji način funkcionisanja.

Prema podacima iz Istorijskog arhiva Niš, posle oslobođenja grada u Drugom svetskom ratu u oktobru 1944. godine, komunističke partije krenule su sa formiranjem narodnooslobodilačkih pokreta, kakav je stvoren i u Nišu gde je imao najvišu vlast u gradu.

Nakon oslobađanja grada, njihovi prvi zadaci su bili mobilizacija za front, sređivanje prilika u gradu, snabdevanje građana, obnova privrede, čišćenje razrušenih objekata. Vremenom, kako se situacija smirivala i rat završio krenuli sa standardnim civilnim poslovima – objašnjavaju iz Arhiva.

Kasnije pokret prerasta u Narodnooslobodilački odbor. Prvobitnu organizaciju Odbora, prema dokumentaciji iz Arhiva, činili su Odseci za privredu, zdravlje, prosvetu, saobraćaj, industriju, socijalno staranje, zanatstvo, obnovu, odsek za vezu sa vojskom, uprava za trgovinu i odsek za finansije.

Kako bi se ovi poslovi obavljali što uspešnije i kako bi se uspostavio bliži kontakt sa narodom, gradsko područje podeljeno je u rejone sastavljene od predsednika, potpredsednika, sekretara i dva referenta.

Novi uslovi razvoja naše zemlje uslovili su i promenu organizacije Gradskog narodnooslobodilačkog odbora, koji menja ime u Gradski narodni odbor.

1957. godine dolazi do spajanja Narodnog odbora grada Niša i narodnih odbora Opština Bubanj, Ćele Kula i Crveni Krst, pa naziv prerasta u Narodni odbor opštine Niš.

Kao što i sam naziv kaže narodni odbori, tada posle Drugog svetskog rata je došta ta narodna vlast, ali je pitanje je da li je stvarno bila narodna, jer je ipak i u to vreme partija bila glavna. Komunistička partija je određivala kako će i šta da se radi kroz svoje predstavnike – objašnjavaju iz Arhiva.

Vremenom se ukidaju narodni odbori i ustavnim promenama od aprila 1963. godine, Opština Niš postaje Skupština opštine kao najviši organ vlasti i organ društvenog samoupravljanja. Ustavom iz 1974. godine opština postaje samoupravna i osnovna društveno-politička zajednica zasnovana na vlasti i samoupravljanju radničke klase i svih radnih ljudi.

Kreće samoupravljanje da bi se pokazalo svetu kako je Jugoslavija napredna zemlja u odnosu na druge socijalističke zemlje, da partija više neće da se meša u vođenje, u direktno upravljanje, nego da je vode samoupravljači, obični ljudi – kažu iz Arhiva.

Ipak, iako i danas vlada mišljenje da se u socijalističkom periodu živelo najbolje i najbezbednije, podaci sa kojima raspolažu iz Arhiva govore drugačije. Naime, kako kažu, beleže se brojne hronike u Nišu, silovanja, ubistva, a narod je bio suočen i sa nestašicama hrane, mnoge firme su bile u blokadi, a građani su javno pozivani i da uplaćuju pozajmice državi.

Odbacivanjem tekovina revolucije, kako objašnjavaju iz Arhiva, 1991. godine Niš dobija status Grada, kada se prešlo na neutralniji naziv – Grad Niš, a Skupština opštine prestaje da postoji.

Skupštinu Grada Niša na čijem je čelu predsednik skupštine, danas čine i odbornici, njih 61, koje biraju građani na izborima.