Od mahala do bulevara – knjiga o niškim ulicama i trgovima

Kako se Niš razvijao od mahala i sokaka do velikih bulevara, od kasabe do centra južne Srbije, predstavljeno je u knjizi “Ulice i trgovi grada Niša”. Dvojica Nišlija Živojin Stanisavljević i Milan Dimitrijević popisali su 1.462 ulice u gradskim i prigradskim naseljima, opisali njihovu istoriju, kako su i kad menjale imena i po kome ili čemu se sada zovu.

Ovo neobično i jedinstveno delo daje odgovore na pitanja kako su nastale glavne ulice u Nišu – Obrenovićeva, Voždova, Generala Milojka Lešjanina, Nikole Pašića i kako su se nekada zvale i zašto. Podseća i na neke zaboravljene predratne nazive ulica, kao što je Gospodska ulica, današnja Ive Lole Ribara, koja je, navode autori, prvi naziv dobila po niškoj gospodi koja je šetala tom ulicom.

Ova matična knjiga niških ulica, kako ju je nazvao recenzent knjige Ljubiša Sokolović, predstavlja plod dugogodišnjeg kopanja po arhivama autora, kojim su Nišlije dobile svojevrsan leksikon, registar i katalog ulica – od kaldrme do današnjeg asfalta.

Ovo je prva celovita publikacija koja na ovakav način prikazuje trgove i ulice grada Niša. Ovde su sve ulice popisane, od rođenja do krštenja. Predstavlja primer organima uprave kako bi trebalo da se vode registri. Puna je anegdota i zanimljivosti, a poruka knjige je da imena ulica treba davati promišljenije i odgovornije, da i stručni ljudi i istoričari budu u Komisiji – kaže Sokolović.

Jedan od autora Živojin Stanisavljević od 1959. godine radio je u Gradskoj upravi, u sektoru komunalnih poslova, pa je bio i svedok raznih imenovanja i preimenovanja niških ulica i trgova. Jednu od najpoznatijih ulica u niškom naselju Duvanište – Ulicu Majakovskog, “krstio” je sam Stanisavljević, kako kaže, jer je voleo ruskog pesnika Vladimira Majakovskog.

Ulice su ogledalo naselja i grada. Ulica je prostor od koga počinje sećanje na aktivan život, gde su se igrale dečje igre, odrastalo, živelo i radilo. Njima se čuva prošlost od zaborava. Ali nije dovoljno znati kako se ulica zove. Potrebno je znati i zašto se tako zove – naveo je u knjizi Stanisavljević.

Druga polovina autorskog dvojca – Milan Dimitrijević naveo je da 32 niških predsednika opština imaju ulice, kao i 2 premijera rodom iz Niša – Dragiša Cvetković i Nikola Uzunović, da postoje 36 pravoslavnih i jevrejskih naziva ulica, 700 istorijskih i dosta geografskih naziva.

Ovaj grad već 140 godina od kasabe do današnjih dana neguje srpsku državnost. Mi smo na ovaj način zaustavili vreme – kaže Dimitrijević.

Autori su naveli da je najviše promena naziva ulica bilo posle “ideoloških prevrata” – pad Obrenovića 1903, Drugi svetski rat, dolazak opozicije na vlast 1996. godine.

Pobrojali su i opisali 1.462 gradske ulice od 1.463, a jedina ulica kojoj nisu našli “poreklo” je ulica Lole Stojanovića na Kalač brdu.