Pećina Samar – od svetski poznate do zaboravljene

Bogata vodenim preprekama i lavirintima, sa jedinstvenim prirodnim kamenim mostom, pećina Samar kod sela Kopajkošara nadomak Svrljiga, bila je u žiži javnosti kada je pre 45 godina u njoj oboren svetski rekord u boravku pod zemljom, ali je potom brzo pala u zaborav.

Samu pećinu, selo, ali i tada mladog speleologa Milutina Veljkovića jedan poduhvat početkom sedamdesetih godina proslavio je nadaleko, a čak privukao i pažnju svetske javnosti.

Juna 1969. godine tada 34-godišnji Milutin, sprovodeći naučni eksperiment, neprekidno je, zazidan u pećini, boravio sam u njoj ukupno 464 dana, oborivši svetski rekord u boravku pod zemljom koji je do tada, sa 109 dana, držao Francuz Anri Fiout.

U svom poduhvatu uspeo je održavajući radio-vezu sa selom, hraneći se iz konzervi i dvopecima i uz pomoć agregata koji je imao u pećini. Većina meštana i danas se seća Milutinovog izlaska iz pećine gde ga je sačekalo nekoliko hiljada ljudi.

Milutin je o svom boravku u pećini Samar izdao i knjigu Pod kamenim nebom baziranu na dnevniku koji je vodio tokom svog samovanja, a od njegove svetske slave na kraju nije imao neke koristi. Ni on, ni selo, ni poduhvat koji je pao u zaborav.

Za ovu pećinu i pećinski sistem Jezava, i pored nekadašnje svetske slave, danas se ne zna puno, osim među speleolozima i avanturistima.

---

Prirodni prerast i vodopad

Pećina Samar nalazi su u netaknutoj prirodi, na obroncima planine Kalafat kod sela Kopajkošara koje je okruženo šumovitim brdima iza kojih se nazire vrh Ozrena.

Formirala ju je Kopajska reka i duga je preko 3 kilometra. Ponornica se uliva na jednom kraju pećine iznad čijeg se ulaza nalazi prerast, jedinstven kraški oblik – prirodni kameni most. Njegov luk se nadvija nad izlazom pećine u visini od 15 metara i u širini od 25 metara.

Glavni kanal pećine je tunelskog tipa i izgleda kao kanjon na pojedinim mestima, a obiluje virovima i kaskadama, pa se ne preporučuje samostalan obilazak pećine upravo zbog brojnih vodenih prepreka i lavirinata.

Ponornica izlazi na drugom kraju pećine praveći vodopad od oko 5 metara visine.

U ovoj pećini pronađena je do sada najbolje očuvana u Srbiji lobanja pećinskog lava, ali i ostaci pećinskog medveda i kabaloidnog konja. Sa ostalim pećinama u okolini čini jedinstveni pećinski sistem.

Od 1955. godine pećinski sistem Samar je zaštićen Rešenjem Zavoda za zaštitu prirode.

---

Početak obnove

Uz pomoć Opštine Svrljig konačno je urađen put do pećine, uređen je prostor oko nje, betonirana je staza i plato i postavljene stepenice do ulaza. Postavljene su klupe sa stolovima, uređena je česma i postavljene table. I to je samo početak.

Pomak su svakako napori meštana i Opštine Svrljig da se prostor oko pećine i sama pećina što bolje urede i budu što pristupačniji posetiocima, a u pripremi je i spomen muzej u Kopajkošari.

Nada ipak postoji i Milutinova priča nastavlja da živi i posle njegovog jedinstvenog poduhvata. Njegov rekord postavljen u pećini Samar još nije oboren.