Pre 79 godina oslobođeno je Prokuplje od nacista, odata počast herojima

Polaganjem cveća na spomen-obeležje palim borcima u Narodnooslobodilačkom ratu od 1941. do 1945. godine, u Prokuplju je obeležen 9. oktobar, dan kada je grad oslobođen u Drugom svetskom ratu. Odata je počast herojskim Topličanima koji su hrabro stali u odbranu svoje zemlje i borili se za slobodu.

Kako bi oslobodili svoje drugove, partizani iz Toplice su na današnji dan pre 82 godine organizovali oružani napad na Prokuplje, a taj napad bio je među prvim narodnim pobunama protiv nemačkih okupatora.

U napadu na tadašnji fašistički zatvor i komandu okupatorskih snaga ljudi su oslobođeni iz zatočeništva i Prokuplje je oslobođeno. Samo tokom Drugog svetskog rata svojim životom je slobodu platilo oko 30.000 Topličana. Zato se sa velikom tugom sećamo boraca koji su dali živote za slobodu našeg grada braneći svoju zemlju od mnogo brojnijeg i nadmoćnijeg neprijatelja – rečeno je između ostalog na obeležavanju godišnjice.

Vence na Spomenik palim borcima položili su predstavnici SUBNOR-a, grada Prokuplja, Vojske Srbije, Topličkog upravnog okruga, Policijske uprave i mnogobrojne boračke organizacije.

Štab nemačke komande bio u prokupačkoj Gimnaziji

Početkom Drugog svetskog rata, Prokuplje, 10. aprila 1941. godine osvaja 11. nemačka oklopna divizija, čiji jedan bataljon okupirao Kuršumliju, a jedna četa Blace.

Nemci su po ulasku u Prokuplje svoj štab smestili u prostorijama sadašnje Gimnazije. U toj zgradi su ostali do 11. septembra, kada je u Kuršumlijskoj Banji sklopljen dogovor sa četnicima, nakon čega su oni napustili grad, a četnici Koste Pećanca ušli u Prokuplje – podseća Drako Žarić, istoričar.

Tragovi njihovog boravka u prokupačkoj školi pronađeni su tokom 2021. godine kada je rađena rekonstrukcija Gimnazije, a na zidovima majstori su otkrili murale nemačkih vojnika pored topa, siluete koja podseća na lik Adolfa Hitlera i natpise na nemačkom.

Ubrzo nakon okupacije formiran partizanski odred

Otpor okupatoru otpočeo je od prvih dana, a već 3. avgusta 1941. godine u Ajdanovcu je formiran Toplički partizanski odred na čijem je čelu bio Ratko Pavlović Ćićko, unuk vojvode Peke Pavlovića i iskusni borac iz Španskog građanskog rata.

Kosta Milovanović Pećanac je na planini Sokolovici osnovao „Gorski štab“ i četničke jedinice, ali se ubrzo pridružio okupatoru.

Partizani su uspeli da oslobode Prokuplje 9. oktobra 1941. godine i na kratko uspostave saradnju sa četnicima, a Prokuplje je ostalo jedini slobodan grad na jugu Srbije do početka 1942. godine, kada sa dolaskom Bugara nastaje težak period za partizanski pokret, ali i za stanovništvo u celini.

Toplica je tokom Drugog svetskog rata iznedrila 20 narodnih heroja.