SANU: Jug Srbije sve prazniji, potrebne sistemske promene

Od 2012. godine do danas preko pola miliona mladih obrazovanih ljudi je napustilo Srbiju, a istorijski, društveni i ekonomski faktori samo su neki od ključnih koji utiču na odlazak stanovništva sa juga, rečeno je na promociji zbornika o demografskim problemima jugoistočne Srbije. Da bi došlo do promene, kako zaključuju kreatori zbornika SANU, potrebno je decentralizovati kapital, ulagati u bolji položaj žena i uključiti sve društvene aktere.

Demografska kriza u jugoistočnoj Srbiji je prisutna već duže vreme, a njene posledice su sudbonosne za razvoj i nacionalni opstanak srpskog društva, pa je kako kaže profesor emeritus Ljubiša Mitrović, na snazi alarm u svim institucijama države, Srpske akademije nauka, lokalnih zajednica i porodica.

U osmoj knjizi zbornika pokazana je kompleksnost demografskih problema jugoistoka Srbije i ukazano je na neophodnost uključivanja svih kako bi se rešio taj problem.

Još nema racionalnog sinhronizovanog delovanja, pre svega koncepcijski prilaz problemu, vi možete lečiti posledice, ali problem je dubinski. Strategija koja se sledi blokira mogućnost demografske obnove, da se najbolji mladi iz generacije zadrže u zemlji i stvaraju, da snagom inovacije, daju doprinos nacionalnom razvoju. Budućnost pripada mladima u tom smislu se mora desiti neka radikalna promena – kaže Mitrović.

Do te promene, kako dodaje, neće doći sve dok država daje subvencije stranim investitorima i na taj način ulaže u strani kapital zbog sopstvenog održavanja na vlasti i sopstvene koristi.

---

Potrebna decentralizacija kapitala

Uzrok i posledice migracije su, kaže profesorka Jelena Stanković, najčešće ekonomske prirode, pa ljudi odlaze iz zemlje u potrazi za boljim radnim mestom i ono što je u poslednje vreme dominantno, boljim sociopolitičkim uslovima.

Nemate uslova da nađete radno mesto, izražen je nepotizam i negativna selekcija, partijsko zapošljavanje i sa druge strane kad pronađete radno mesto ono je malo plaćeno što je opet posledica nekih dogovora na višem nivou vlasti što znači da ne postoje institucije koje će vam obezbediti ravnopravnost na tržištu rada i zaposlenje na onaj način koje vaše znanje zaslužuje – dodaje Stanković.

Kao glavni problem ona vidi ekstremnu centralizaciju kapitala, te „jedino Beograd daleko iznad proseka zemlje što se tiče ekonomskog pokazatelja“.

---

Neophodni bolji radni uslovi za žene

Odlaganje roditeljstva, kažu iz SANU, nije posledica samo obrazovanja i karijere žena, već i nemogućnosti da se žene ostvare kroz rad. Sistemske mere koje bi zaštitile u radnom odnosu ženu koja želi da postane majka, u praksi ne postoje.

Bez obzira što postoje državna obdaništa ona nisu dobro organizovana da izađu u susret svim ženama koje su postale majke, sa druge strane kroz ove subvencije koje dajemo stranim investitorima, vrlo često ne postoje nikakva ograničenja niti mere kojim Vlada zahteva od njih da idu u prilog zaposlenim ženama. Neka od mera bi mogla da se odnosi na to da te kompanije u svom krugu mogu da imaju i obdanište – neki su od zaključaka.

---

Smanjen broj stanovnika u skoro svim niškim opštinama

Prema Popisu stanovništva iz 2011. godine, u svim regionima jugoistočne Srbije za devet i po godina broj stanovnika smanjen je u proseku 10%.

Od 33 opštine u niškom regionu u 31 je smanjen broj stanovnika, samo je u opštinama Pantelej i Palilula taj broj povećan. Najveća depopulacija bila je u opštini Crna Trava u kojoj je stanovništvo smanjeno za više od jedne trećine.

Primetno je, kažu u SANU, da se više ljudi odlazi iz sela jer se ne može živeti od rada na selu, zbog problema loše agrarne strukture.

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, oni koji najčešće napuštaju Srbiju imaju između 25 i 34 godine, a najveći broj njih je sa visokim obrazovanjem.