Sokobanjci zabrinuti zbog novih mini-hidrocentrala, u Opštini kažu da razmatraju prigovore

Zbog potencijalne gradnje mini-hidroelektrana na teritoriji opštine reagovali su meštani nekoliko sokobanjskih sela, a nakon njihovih zamerki na izmene Prostornog plana, predsednik Opštine Isidor Krstić kaže da će biti razmatrani uslovi i ograničenje za izgradnju novih mini-hidroelektrana.

U toku je postupak izmena i dopuna Prostornog plana Opštine Sokobanja, a kako su potencijalne lokacije izazvale reakciju meštana Vrmdže i drugih Sokobanjaca, oglasio se i predsednik Opštine Isidor Krstić.

U odgovoru na pitanja novinara Južnih vesti koji je poslat sa zakašnjenjem i nakon teksta o problemima građana Sokobanje, on kaže da je Prostorni plan opštine Sokobanja, kao plan nižeg reda, usklađen sa odredbama Zakona o planiranju i izgradnji, ali da će se razmatrati primedbe građana.

U toku je postupak izmena i dopuna pomenutog Prostornog plana, kroz koji će biti sagledani dodatni uslovi i ograničenja za izgradnju MHE, vezani pre svega za zaštitu životne sredine, biće posebno sagledani i uslovi za zabranu izgradnje u zaštićenim prirodnim područjima, u skladu sa najavama državnih organa Republike Srbije i obaveznim uslovima Zavoda za zaštitu prirode – kaže Krstić.

Na teritoriji opštine Sokobanja izgrađene su 2 mini-hidrolektrane koje rade, a nakon toga, kako kaže Krstić, lokalnoj samoupravi se nisu javljali potencijalni investitori zainteresovani za izgradnju novih mini-hidroelektrana.

Turizam, kaže Krstić, je primarna grana privrede ove opštine.

Opština Sokobanja će u skladu sa svojim nadležnostima i pozitivnim zakonskim propisima, kao i aktima državnih organa, učiniti sve kako bi zaštitila prirodne resurse kojima raspolaže. Turizam, kao grana privrede, je za opštinu Sokobanja od primarnog značaja i sva ulaganja i investicije u pomenutu svrhu imaju za cilj da se turistička ponuda Sokobanje podigne na viši nivo. Naravno akcenat se stavlja na razvoj i unapređenje seoskog turizma i domaće radinosti, obzirom da na teritoriji opštine Sokobanja postoji veliki potencijal – kaže predsednik Opštine Sokobanja.

Negativni primeri postojećih mini-hidroelektrana

Meštani Sokobanje uplašeni su da bi se izgradnjom novih-minihidroelektrana dodatno narušio turistiški i ekološki potencijal opštine, a za loše primere iz prakse ne gledaju u drugim gradovima, već kako kažu, imaju ih u svojoj opštini.

U Sokobanjskom ekološkom društvu osnovanom prošle godine kažu da je i površnom poznavaocu okoline Sokobanje jasno da većina reka na kojima su ucrtane mini-hidrolektrane, a to su reke Moravica, Mratinja, Nikolinska, Sesalačka, Tisovik i reka Izgare, imaju zanemarljiv potencijal za proizvodnju struje, a sve osim Moravice presušuju tokom letnjih meseci.

Mi smo dostavili naše primedbe na taj plan. Imamo neke nezvanične informacije da će veći deo njih biti uvažen. Tražili smo brisanje svih mini-hidroelektrana iz Prostornog plana i svih vetroparkova. Taj plan predviđa vliki broj akumulacija na malim rekama, prema našoj proceni one su paušalne određene. One su potencijalni ekološki problemi, to su poveće akumulacije – kažu ekolozi.

Od svih reka samo Moravica ima stalan tok, a kako kažu u ekološkom društvu, primer 2 izgrađene mini-hidroelektrane govori o kakvoj je potencijalnoj ekološkoj katastrofi reč.

Sva voda ide u cev, jedino u rano proleće ima malo vode. Ne ostavlja se biološki minimum, riblje staze se zatvaraju. Podneli smo zahtev za poništenje građevinske dozvole jedne od elektrana. Dozvola je izdata bez traženja mišljenja zavoda za zaštitu prirode – kažu u ekološkom društvu.

Ekološka katastrofa na reci Izgare

Jedna od mini-hidroelektrana, Blendija nalazi se na reci Moravici, a kako kažu u Sokobanjskom ekološkom društvu, osnovni problem je u tome što je riblja staza tako izrađena, da čak i kada je otvorena, a po njihovom iskustvu sa terena to se retko dešava, zbog velikog nagiba, ribe i drugi vodeni svet ne mogu da se kreću ni uzvodno, ni nizvodno.

Rastojanje između brane i mašinske sale je oko 700 metara, a voda se sprovodi betonskim kanalom. Zbog ovakve riblje staze, Moravica ostaje bez vode u dužini od 700 metara, što predstavlja veliki problem za sav živi svet reke. Takođe, zbog stvaranja algi u vodoustavi i betonskom kanalu, kao i prolaska kroz turbinu, smanjuje se kvalitet vode u reci. Voda iz Moravice se par kilometara nizvodno uzima za vodosnabdevanje Sokobanje – kažu ekolozi.

Mini-hidroelketrana Čitluk na reci Izgare je primer prave ekološke katastrofe, svedoče Sokobanjci, a nalazi se između sela Levovika i Rudnika “Soko”.

Rastojanje između vodoustave i mašinske sale je približno 1.400 m, a voda se sprovodi betonskim cevovodom koji prolazi kroz korito rečice i nalazi se u tzv. “koritu velikih voda”, što je u suprotnosti sa projektom i sa jednim od osnovnih uslova iz građevinske dozvole za ovaj objekat – kažu u ekološkom društvu.

Izgare je mala planinska reka, sa čistom vodom i velikim brojem zaštićenih i strogo zaštićenih životinjskih vrsta i gradi klisuru Momin kamen, koji je pravi biser sokobanjske prirode.

Cevovod na 2 mesta u samoj klisuri preseca reku, odnosno pravi brane. Po projektu je trebao da bude ukopan cevovod, a na pojedinim mestima je i 2 metra iznad zemlje. Prilikom izgradnje rogobatnog betonskog cevovoda, teškim mašinama oštećena je sama klisura, počupano brojno drveće, pokrenuta klizišta. Rečica ima dovoljno vode za rad samo na proleće, 2 do 3 meseca, pa zato investitor zatvara riblju stazu i uzima bukvalno svu vodu iz reke – kažu ekolozi.

Protiv vlasnika mini-hidrolektrane Čitluk podneli su prijave nadležnim inspekcijskim službama o uočenim nedostacima, a zajedno sa RERI-jem, pokrenuli su inicijativu za poništenje građevinske dozvole za ovu MHE.