Prirodne lepote otkrivene još krajem 19. veka; foto: A. Kostić
Pećina iznad sela Prekonoga kod Svrljiga, koju su krajem 19. veka istraživali čuveni srpski i evropski naučnici, prva je pećina na Balkanu koja je odlukom kralja Milana Obrenović otvorena za turiste. U njoj su se krili vojnici, a čuva i “presto” od stalaktita.
Da je Prekonoška pećina, koja je bila stanište praistorijskog čoveka i pećinskog medveda, vredno turističko blago, kralj Milan je uvideo nakon članka “Tragovi praistorijskog čoveka u Srbiji” Feliksa Hofmana iz 1882. godine. Tada je njegovom odlukom postala turistička destinacija.
Bogat prirodni nakit;foto: A. KostićU monografiji “Svrljiška oblast u praistoriji, antici i srednjem veku” navodi se da su u pećini pronađeni ostaci pećinskog medveda, kozoroga, pećinskog lava, pećinske hijene i pećinske lisice.
Manje sečivo od okresanog kamena, koje je takođe pronađeno, ukazuje na to da su ljudi nastanjivali ovu pećinu tokom paleolita, dok se 2 alatke pripisuju neandertalskoj populaciji – stoji u ovoj knjizi.
Prirodni nakit koji se u njoj nalazi čini je jednom od najbogatijih u Srbiji i predstavlja nemerljivo bogatstvo. Stalaktiti u pećini raznih su oblika i boja, neki čak i slični koralima.
Nakon malo pešačenja kroz pećinu nailazi se na metalno stepenište, a nakon što se siđe niz njega “otvara se” jedna od najlepših pećinskih dvorana u Srbiji.
Jedan od pećinskih ukrasa u jezeru visok je 2,3 metra i debljine 1 metar, dok je ukras koji meštani nazivaju “presto” pri dnu debeo 4,3 metra. Stalaktiti tornjastog oblika najređi su u pećini, a popularni “Đerdap” visok je 5,5 metara i debljine 3,5 metra.
Prema pričama starijih Svrljižana, ali i onih mlađih kojima su to govorili njihove bake i deke, u povlačenju preko Albanije u pećini i oko nje se sklonila vojska kralja Petra. Kažu, njene visoke prostorije služile su i za Generalštab.
Još jedan kralj, Aleksandar Karađorđević trebalo je da poseti Prekonošku pećinu, pa su pred njegov dolazak do samog ulaza izgrađene i stepenice, ali je, pre posete, na kralja izvršen atentat u Marselju – kaže meštanin Goran Trandafilović.
Tek nedavno su iste stepenice uređene i na njima je postavljena zaštitna ograda.
Nekada magnet za istraživače, sada zapuštena
Prekononošku pećinu krajem 19. veka istraživali su mnogi čuveni naučnici poput Jovana Cvijića, Josifa Pančića, Jovana Žujovića, Stevana Mačaja, Jovana Dragaševića i Feliksa Kanica.
Neki veruju i da je „čovečja ribica“ odneta iz Prekonoške pećine; foto: A. KostićPrema Jovanu Cvijiću, nastanak pećine vezan je za evoluciju Prekonoške reke koja je, po čuvenom srpskom naučniku, tekla najpre u nivou pećine, a tek je kasnije svoje korito produbila za oko 120 metara. Pećinu čine “Velika i Mala dupka”, ukupne je dužine oko 500 metara i deo je pećinskog sistema koji je “izgradila” Dobra reka.
Međutim, pećina i dalje nije potpuno istražena, a dok je nekada bila uređena, sada je napuštena.
Pećina je nekad bila osvetljena, postojao je agregat, rasveta, uređena staza, dolazile su ekskurzije, turisti, a onda su nemarnost i zub vremena učinili svoje. Međutim, ima avanturista koji i dalje dolaze – kaže Goran Trandafilović.
Pećina je prvi put zaštićena 1949. godine, a nedavno su stručnjaci Zavoda za zaštitu prirode Srbije procenili da je “stanje temeljnih vrednost nepromenjeno”, a da su glavni faktori ugrožavanja neovlašćeni i nekontrolisani ulasci.
Stručni tim Zavoda za mere zaštite prirode predložio je postavljanje kapije na ulaz ili popravku postojeće, uređenje ulaza u pećinu, popravku oštećenih delova pristupne staze i stepenica i postavljanje informativnih tabli o prirodnom dobru – navedeno je tada u izveštaju Zavoda.
Table su postavljene od glavnog puta Niš – Svrljig ka selu i pećini, ograda je urađena i na tome se zasada stalo. Ostalo je još mnogo toga da se uradi, ali čini se da pre svega treba promeniti svest ljudi o neprocenjivom značaju ovog dragulja svrljiške opštine.
Južne vesti će u narednom periodu predstaviti kvalitete i prirodne potencijale Svrljiga.
Tekstovi će se odnositi na pridrodne resurse uključujući hranu, životnu sredinu, tradiciju, prirodne lepote, istorijske i kulturne lokacije… Pokušaćemo da prezentujemo što više potencijala koje ovaj kraj nudi i po kojima je specifičan u Srbiji i svetu.
Ovi tekstovi su deo projekta “Svrljig u srcu prirode” koji je finansiran iz javnih sredstava Opštine Svrljig, a ima za cilj da u skladu sa Zakonom o javnom informisanju doprinese većoj vidljivosti Svrljiga i širem informisanju javnosti o ovom kraju.
Jako malo je receno o ovoj pecini,mislim da ima jos dosta toga da se kaze,ali i da se uradi,treba je obnoviti i napraviti od nje turisticku atrakciju koja ce privuci turiste u ovaj kraj,jer je ona vredna toga mislim da treba da se vise istrazuje o njoj i da se pise jer je ona turisticko blago koje ima potencijala da postane svetska atrakcija koju ce posecivati ljudi iz celog sveta i iz Srbije.
Molimo vas da se u komentarima držite teme teksta. Redakcija Južnih vesti zadržava pravo da – ukoliko ih proceni kao neumesne – skrati ili ne objavi komentare koji sadrže osvrte na nečiju ličnost i privatan život, uvrede na račun autora teksta i/ili članova redakcije kao i bilo kakvu pretnju, uvredu, nepristojan rečnik, govor mržnje, rasne i nacionalne uvrede ili bilo kakav nezakonit sadržaj.
Komentare pisane verzalom i linkove na druge sajtove ne objavljujemo. Južne vesti nemaju nikakvu obavezu obrazlaganja odluka vezanih za komentare i njihovo objavljivanje.
Mišljenja iznešena u komentarima su privatno mišljenje autora komentara i ne odražavaju stavove redakcije Južnih vesti.
Smatra se da ste slanjem komentara potvrdili saglasnost sa gore navedenim pravilima.
Administratorima Južnih vesti se možete obratiti preko Kontakt stranice.
Jako malo je receno o ovoj pecini,mislim da ima jos dosta toga da se kaze,ali i da se uradi,treba je obnoviti i napraviti od nje turisticku atrakciju koja ce privuci turiste u ovaj kraj,jer je ona vredna toga mislim da treba da se vise istrazuje o njoj i da se pise jer je ona turisticko blago koje ima potencijala da postane svetska atrakcija koju ce posecivati ljudi iz celog sveta i iz Srbije.