Veće učešće građana u odlukama vlasti nakon izmena zakona

Nakon izmena Zakona o lokalnoj samoupravi građani će moći više da se pitaju o trošenju svojih para, jer mogu da učestvuju u kreiranju budžeta i planiranju investicija u gradovima i opštinama u kojima žive. Pored toga, imaće priliku da sa 100 potpisa traže javnu raspravu za bilo koju odluku koju donosi lokalni parlament.

Izmene i dopune Zakona o lokalnoj samoupravi usvojene su u Skupštini Srbije pre desetak dana, a kako objašnjavaju iz Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave, omogućiće se bolja primena neposredne demokratije i veće uključivanje građana u donošenje odluka koje su važne za njihove zajednice.

Predlažemo obavezno konsultovanje građana u pogledu kreiranja budžeta lokalnih samouprava u oblasti investicija. Neke opštine i gradovi u Srbiji to već rade i koriste neki od načina komunikacije da konsultuju građane (Pirot, Bečej, Loznica, Vranje, Pančevo, Ruma), ali naša intencija je da to postane obaveza svih lokalnih samouprava, jer sredstva u budžetima su sredstva svih građana i imaju pravo da učestvuju u odlukama kako ih ulagati i na šta ih trošiti – navode iz Ministarstva.

Informacija o trošenju novca iz budžeta Pirota odnedavno je dostupna svim Piroćancima na zvaničnom sajtu Grada.

---

Šta još građani mogu, a šta vlasti treba da rade?

Na raspolaganju građanima kao i do sada stoje i građanske inicijative, ali je novina da je u svim opštinama fiksiran minimum za pokretanje ovog vida neposredne demokratije. Svuda je sada 5% od broja upisanih birača. U Nišu je, po Statutu Grada, i danas prag za građansku inicijativu 5%, ali će ova brojka sada biti “zakon” za ceo jug Srbije, pa neće zavisiti od volje pojedinaca na vlasti.

Vlast ima dužnost da obavesti javnost da priprema nove propise, a građani mogu da traže javnu raspravu.

100 građana sa biračkim pravom može dati predlog nadležnom odboru Skupštine opštine za sprovođenje javne rasprave o nekom opštem aktu i radno telo skupštine može organizovati javno slušanje o predlozima odluka o kojima odlučuje Skupština – objašnjavaju iz Ministarstva.

Ovakav predlog 100 građana predstavlja, kako navode iz Ministarstva, signal lokalnim vlastima da je deo javnosti zainteresovan za učešće u odlučivanju po nekom pitanju, ali ne i obavezu.

Jasna je razlika između ovakvog predloga 100 građana i građanske inicijative (5% birača) po kojoj je Skupština dužna da održi raspravu i dostavi obrazložen odgovor (stav) u roku od 60 dana. Iz navedenih raloga, zakonom nije utvrđena sankcija u slučaju ne prihvatanja predloga 100 građana – objašnjavaju iz Ministarstva.

---

Ograničava se i broj funkcionera

Lokalne vlasti u manjim opštinama neće više moći da gomilaju fotelje, pa se tako ograničava broj pomoćnika gradonačelnika i predsednika opština, kao i većnika, u zavisnosti koliko stanovnika ima opština ili grad.

Posle narednih izbora, čelnici opština koje imaju do 15.000 stanovnika mogu imati 1 pomoćnika, u opštinama do 50.000 stanovnika – 2, do 100.000 – 3, a svim ostalima – maksimum ostaje 5. Niški gradonačelnik Darko Bulatović imenovao je 5 pomoćnika.

Slična skala važi i za većnike, pa će tako opštine do 15.000 stanovnika biti ograničene na 5 većnika, one do 50.000 – na 7 većnika, gradovi do 100.000 ljudi – na 9 većnika, a najvećim gradovima ostaje maksimum od 11 većnika.

Lokalne samouprave su u praksi uvek koristile mogućnost i na ova mesta postavljala maksimalan broj koji zakon dozvoljava. Tako ste imali opštinu od 15.000 stanovnika koja ima maksimalan broj od 11 opštinskih većnika. Novim rešenjem broj pomoćnika biće proporcionalan broju stanovnika, što će doprineti većoj operativnosti lokalnih samouprava – navode iz Ministarstva.

Za opštinska i gradska veća je predloženo i precizirano da prate i realizaciju programa poslovanja i koordinišu rad lokalnih javnih preduzeća i da podnose tromesečni izveštaj o radu Skupštini grada. Takođe se uvodi obaveza gradovima i opštinama da u okviru svojih nadležnosti prate proces evropskih integracija Republike Srbije.