Zahvaljujući Tesli Niš je dobio svoju prvu hidroelektranu

Na današnji dan, 10. jula 1856. godine rođen je Nikola Tesla – srpski, a svetski pronalazač i inženjer elektrotehnike i mašinstva. Zahvaljujući Teslinim izumima, Niš je dobio svoju prvu hidroelektranu, a Nišlije su imale priliku da isprate prvi telefonski prenos koncerta iz beogradskog Kolarca.

Tesla je rođen u Smiljanu, današnjoj Hrvatskoj, putovao je širom sveta, ali u Nišu nikada nije bio. Malo se zna o povezanosti velikog srpskog naučnika i našeg grada.

Na inicijativu kralja Milana, 1895. godine održan je prvi telefonski prenos koncerata, direktnom linijom Beograd – Niš – Beograd.

Nišlije su, u sali hotela Evropa, mogle da čuju koncert Pevačke družine Stanković koji je održan u beogradskoj kafani Kolarac, dok su Beograđani slušali prenos nastupa Crkveno-pevačke družine Branko iz Niša.

Zvuk je tada prenošen telefonskom linijom, odnosno kablom, a da bi to prezentovali ovde u Nišu koristili su stare gramofone i zvučnike – objašnjava Vladimir Jovanović iz Turističke organizacije Niša.

Zahvaljujući Teslinom izumu, Niš je dobio i svoju prvu hidroelektranu Sv. Petka u Sićevu 1908. godine.

Kada je trebalo sprovesti Nišavu kanalima, seljani iz Sićeva su se usprotivili. Plašili su se da će im to oduzeti vodu za njihove vodenice, a i strahovali su od struje i požara koji je ona mogla da proizvede. U to vreme je Sićevo bilo podjednako velika i jaka opština kao Niš, čak su imali i svog narodnog poslanika – pojasnio je Vladimir Jovanović iz TON-a.

Tada je struja stigla u Niš, prvo na ulicama, a kasnije i u domove imućnijih građana. Ubrzo je svaki Nišlija poželeo da ima sijalicu bar u jednoj sobi.

Hidrocentrale sa početka 20. veka u Srbiji rađene su po principu Teslinih izuma. Naša hidroelektrana u Sićevu i dan danas radi sa tim istim turbinama, tako da je to pravi mali muzej. Sv. Petka nema toliku funkciju danas, ali je u potpunosti ispravna za rad – rekao je Vladimir Jovanović za Južne vesti.

Hidroelektrana Sv. Petka je prva hidroelektrana koju je opština finansirala. Ostale hidroelektrane u našem regionu su bile privatne, pravljene za potrebe tekstilne industrije.

Mi smo napravili ugovor sa EPS-om da, za potrebe turizma, možemo turistima ponuditi obilazak te hidrocentrale, ali je ona trenutno u rekonstrukciji, pa posete nisu moguće – navode iz Turističke organizacije Niša.

Inače, samo 3 godine nakon izgradnje Hidroelektrane na Nijagari po ideji Nikole Tesle, počeli su radovi na izgradnji Hidroelektrane “Sveta Petka” u selu Ostrovica u Sićevačkoj klisuri, koja je treća najstarija hidroelektrana u Srbiji.

Tadašnji predsednik Opštine Sićevo i prijatelj Nikole Tesle Mateja Radojković, iz zahvalnosti, uručio mu je u Beogradu 1892. godine dokument kojim je čuveni srpski naučnik postao počasni stanovnik Sićeva, čime je već 131 godinu povezan sa niškim krajevima.

Danas u Nišu radi Univerzitetska biblioteka Nikola Tesla, koja čuva njegovu obimnu bibliografiju. Teslino ime nosi i niška Elektrotehnička škola, jedno naselje, kao i jedan od gradskih bulevara.