Hidroelektrane „Sićevo“ i „Vučje“ proglašene za spomenike kulture

Vlada Srbije proglasila je hidroelektrane „Sićevo“ kod Niša i „Vučje“ kod Leskovca za spomenike kulture, što praktično znači da je država dužna da brine o njima i da je zabranjeno da na bilo koji način oštete ili unište.

Hidroelektrana „Vučje“ stavljena je u pogon 1903. godine i od tada radi u kontinuitetu, dok je ova u Sićevu počela sa radom 1931. godine.

Hidrocentralu na reci Vučjanki, drugu izgrađenu u Srbiji, izdvaja od ostalih autentičan kanal.

Dužinom od gotovo kilometar, po ideji Đorđa Stanojevića, sagrađen je kanal koji iz reke Vučjanke sprovodi vodu do akumulativne stanice. Odatle prirodnim padom voda pada sa visine od skoro 200 metara i pokreće generatore.

Institut inženjera elektrotehnike i elektronike IEEE uvrstio je 2005. godine hidroelektranu u listu Milestone koju čine pronalasci, objekti i od opšteg značaja za razvoj i istoriju elektrotehnike u svetu.

Ovaj spomenik kulture svrstava se u značajna ostvarenja tehničke kulture kako zbog jedinstvenog inženjerskog rešenja, tehničkih vrednosti, sačuvanih originalnih hidromehaničkih i mašinskih sklopova, tako i zbog istorijskog doprinosa modernizacijskim procesima u Srbiji – navodi se u odluci Vlade.

U odluci Vlade se navodi da je hidroelektrana „Sićevo” jedinstven primer objekta industrijskog nasleđa sa kontinuitetom proizvodnog procesa od devet decenija i kao takav predstavlja materijalno svedočanstvo procesa elektrifikacije i industrijalizacije grada Niša i okoline.

U podnožju sela Sićevo i na oko šest kilometara nizvodno od Hidroelektrane ,,Sveta Petka” nalazi se velika pokretna brana i Hidroelektrana ,,Sićevo”. Sa ubrzanim demografskim i industrijskim razvojem grada Niša kapaciteti Hidroelektrane „Sveta Petka” i rezervne električne centrale nisu bili dovoljni da namire narasle potrebe za električnom energijom – podsećaju.

U obe odluke se utvrđuju i mere zaštite – da se mora očuvati izvorni izgled spoljašnje arhitekture i enterijera, izvorna namena (sa mogućnošću dopunske namene za potrebe turizma, kulture, obrazovanja, rekreacije i drugih delatnosti koje ne narušavaju vrednosti spomenika kulture), kao i da postoje određena ograničenja i zabrane u pogledu radova na njima.

– zabranjena je prepravka, dogradnja, nadgradnja i drugi radovi koji mogu ugroziti statičku stabilnost spomenika kulture,

– zabranjeno je postavljanje trajnih ili privremenih objekata koji svojom namenom i volumenom gabarita po visini i obliku mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture,

– zabranjeno je postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture,

– zabrana prosipanja, odlaganja i privremenog ili trajnog deponovanja otpadnih i štetnih materija (šuta, smeća, hemijski agresivnih, eksplozivnih, otrovnih i radioaktivnih);

Obe ove hidroelektrane, iako stare oko jednog veka, i dalje proizvode struju.