Leskovački Muzej godišnjicu postojanja obeleževa izložbom odeće i nakita od praistorije do savremenog doba

”Odelo ne čini čoveka, ali govori o njemu” naziv je postavke kojom Narodni muzej u Leskovcu proslavlja 74 godine postojanja. Izložbu o odevanju i nakitu u leskovačkom kraju od praistorije do savremenog doba, kroz 28 vekova, zainteresovani će moći da pogledaju do kraja septembra.

Kako kaže rukovodilac izložbe Slađana Rajković, odeća i nakit u prošlosti su mnogo više govorili o pojedincu, ali i o njegovom statusu u društvu, kao i materijalnom stanju. Izložba sadrži nakite iz doba neolita, gvozdenog i rimskog doba, ali i ranovizantijskog perioda.

Na lokalitetu Caričin grad, koje počiva iz vizantijskog perioda, osim nakita, otkriveni su delovi kozmetičkog pribora koje su žene koristile kako bi istakle i negovale svoju lepotu – piše u katalogu.

Postavci na značaju doprinosi i srebrni prsten Mare Skobaljić, žene Nikole Skobaljića, inače vlastelina iz tadašnje Dubočice, koji je Osmanlijama pružio jak otpor braneći Novo Brdo. Po njemu i jedno od nalazišta iz vremena 15. veka nosi naziv Skobaljić grad, gde je upravo prsten i pronađen.

Pod turskom okupacijom život u leskovačkom kraju od 1454. do 1878. godine odvijao se po pravilima Osmanskog carstva, a Srbi nisu smeli da nose zelenu i belu boju, niti uvozne crvene tkanine.

Žene u gradu su nosile dimije, šareni pojas i ćurče, a na selu anterije, jeleke, bojleke, dugačke futarke u pojaseve – stoji u katalogu.

Nakon oslobođenja od Turaka i Berlinskog kongresa 1878. godine, Leskovac je među gradovima koji su ušli u sastav Srbije pa se sa time i menja stil oblačenja.

Leskovčanke su zadržale orijantalne elementa poput šalvara i marama, ali prihvatile srpski građanski kostim koji su činili košulja, anterija ili fistan (duga haljina sa otovrenim dekolteom), libade, bajader, a počinju i da nose fesove na glavi.

Sastavni deo ženskog građanskog načina odevanja je i nakit, a njegov najupečatljiviji deo je tepaluk. To je ukras za glavu koji se sastoji od fesa izgrađenog od crvene čoje sa bisernim ili metalnim ornamentom na vrhu. Prvi tepaluk devojka je dobijala kada ”stasa” za udaju, a nakon udaje bi tepaluku dodala i ukrasnu travku ukrašenu broševima, zlatnim ili srebrnim novčićima – navodi se u katalogu.

Leskovac tokom 20. veka postaje jedan od centara industrije, dobija naziv ”Mali Mančester”, a otvaraju se modni saloni koji su izrađivali odeću po ugledu na modele kakavi su se nosili na filmovima. Leskovčanke rado prihvataju nove trendove, dok se narodno odevanje zadržalo u selima.

Izložbu je svečano otvorio gradonačelnik Leskovca Goran Cvetanović, dok je ona realizovana novcem Ministarstva kulture i informisanja i Grada Leskovca.