Nalazi sa lokaliteta kod Svrljiga zaslužuju muzej

Brojne staklene i bronzane posude, žetoni za igru i druga otkrića sa antičkog lokaliteta Timicum Maius kraj Svrljiga materijal su za jedan moderan muzej, dok objekti, terme i trg mogu biti mikroarheološki park, pa će Opština konkurisati projektom za njihovu izgradnju.

Nalazište u ataru sela Niševac se istražuje 10 godina, a prema rečima arheologa Balkanološkog instituta SANU dr Vladimira Petrovića i mr Vojislava Filipovića, arheološki materijal je dovoljan za moderan muzej koji će prezentovati ne samo sliku Svrljiga u prošlosti, već i cele timočke regije.

Kako najavljuje predsednica Opštine Svrljig Jelena Trifunović, sledeći korak je izrada projekta i konkurisanje za sredstva iz fondova prekogranične saradnje. Muzej bi najverovatnije bio smešten u centru grada, u blizini zgrade Centra za turizam, kulturu i sport, dok bi sam lokalitet bio pokriven kao mikroarheološki park.

Na lokalitetu Kalnica, potvrđeno je Istraživanjima, nalazi se naselje Timacum Maius koje datira sa kraja 1. i početka 2. veka posle Hrista, a koje je bilo važna tačka Pojtingerove mape koja se nalazila na rimskom putu koji je vodio od tadašnjeg Naisusa do Arčara na Dunavu.

Do sada je poznato da se grad prostirao na površini od oko 5 hektara, pronađen je rimski put, terme, objekti, deo sistema za odvođenje otpadnih voda, žrtvenik, antička keramika i numizmatički nalazi.

Samo naselje, kažu arheolozi, treba posmatrati kao celinu sa obližnjim utvrđenjem Svrljig-gradom, kulama iznad sela Varoš, udaljenim oko 4 kilometra severnije od Kalnice, gde je takođe potvrđeno rimsko prisustvo, a podno utvrđenja, tačnije u Banjici, otkrivena je i velika ranohrišćanska crkva sa tipičnim grobnicama za to vreme.

---

Trg sa odvodom za atmosfersku vodu

Prema rečima dr Vladimira Petrovića, ovogodišnjim istraživanjem koje je završeno početkom oktobra obuhvaćen je jedan širi potez, čime je upotpunjena slika kako je izgledala urbanistička struktura ovog antičkog naselja.

S jedne strane radi se o javnoj površini, trgu koji ima kanal za odvođenje atmosferskih voda, dok se sa druge strane radi o dva objekta koji se nalaze na ivici te javne površine, tako da smo ove godine utvrdili neko mesto koje bi možda moglo biti centar rimskog naselja – kaže Petrović.

Jedan od otkrivenih stambenih objekata građen je od kamenog suhozida i oblepljen blatom, dok su u neposrednoj blizini registrovane dve otpadne jame sa ostacima životinjskih kostiju i keramičkih posuda.

Verovatno je reč o objektu koji datira sa kraja 4. veka kada ove prostore naseljavaju varvarska plemena koja na neko vreme prekidaju rimski pravno-politički poredak na teritoriji rimske provincije Mezije – kaže mr Vojislav Filipović.

Otkriven je i veoma veliki broj predmeta od keramike, stakla i metala koji su veoma retki i luksuzni. Posebno se, prema Filipovićevim rečima, ističu bronzana kutija u obliku suze za držanje pečata ukrašena staklenom pastom, žeton za igru, delovi pojasa i rimskih fibula i fragmenti keramičkih lampi.

---

Jedinstven objekat sa podnim i zidnim grejanjem

Na samom lokalitetu, sondiranjem zemljišta 2010. godine pronađen je po svemu jedinstven rimski objekat sa, zasada, dve prostorije, a koji je posedovao složeni hipokaustni sistem zagrevanja podova i zidova.

Sačuvano je ukupno 26 keramičkih tubula, odnosno cevi kružnog preseka ispunjenih kamenim oblucima koji je kroz kanale topao vazduh sprovodio u pod i zidove celog objekta, i to sa regulacijom jačine grejanja.

---

Istraživanja se nastavljaju, ali još se čeka eksproprijacija

Iako je Opština Svrljig zatražila od Vlade Srbije da se zemljište na kome se vrši istraživanje proglasi zemljištem od javnog značaja kako bi se mogla izvršiti eksproprijacija, do sada nije dobijena saglasnost. Zbog toga se istraživanja zasada vrše samo na potezu gde je sam vlasnik ustupio parcelu za iskopavanja.

Značaj otkrića kod Svrljiga prepoznali su i Francuzi koji su i ove godine učestvovali u iskopavanjima, dok se od naredne godine očekuje intenzivnija saradnja sa Univerzitetom u Bordou i učešće mnogo većeg broja arheologa iz te zemlje, a samim tim i obimnija istraživanja.