Okružena šibljem, izložena svim vremenskim neprilikama i urasla u korov – tako danas izgleda izuzetno značajna ranohrišćanska nekropola koja je otkrivena prošle godine na mestu gde je investitor planirao gradnju višespratnice. Iako su iz Grada u više navrata najavljivali da će preuzeti parcelu kako bi je Zavod zaštitio, to se do danas nije desilo pa istorijsko blago propada pod otvorenim nebom.
Parcela u Jagodin mali, gde je „Vrh gradnja“ trebalo da zida zgradu, ali gde je otkrivena ranohrišćanska nekropola – bila je povod za raspravu između direktorke firme Danijele Jakšić i predstavnika niške vlasti u Gradskoj kući. Jakšić trvrdi da je novac koji je „Vrh gradnja“ dala za komunalije i dalje u budžetu Grada i da se uveliko troši, dok joj gradonačelnica poručuje da je firma sama ušla u rizik.
Potpuno zarastao u korov, zapušten i zaboravljen od svih, u ataru sela Pejkovac u opštini Žitorađa nalazi se grob ubijene heroine Drugog svetskog rata Katarine Bastić, tadašnje učiteljice po struci koju su 1944. godine ubili pripadnici ljotićevskog odreda pod komandom kapetana Zotovića.
Za parcelu u Jagodin mali na kojoj se sprovode arheološka istraživanja pre planirane izgradnje višespratnice, a na kojoj je otkrivena ranohrišćanska nekropola sa preko 100 značajnih grobova, izdati su lokacijski uslovi i pre samog ispitivanja terena, tvrdi bivši načelnik Uprave za građevinarstvo Miroljub Stanković. On svedoči i da je, usled odbijanja da takav dokument potpiše zbog uverenja da je lokalitet izuzetno značajan, trpeo pritiske investitora i čelnika Grada, što je rezultiralo njegovom smenom.
20 paganskih i ranohrišćanskih grobova, koji datiraju od kraja 3. do 6. veka, pronašli su arheolozi na gradilištu u niškom naselju Jagodin mala. Naučna savetnica Arheološkog instituta u Beogradu Nadežda Gavrilović Vitas, koja je angažovana na tom nalazištu, kaže da je investitor bagerom već uništio deo lokaliteta, ali da očekuju da će pronaći još grobova i grobnica.
Zidovi vizantijskog objekta pronađeni su na Bulevaru Svetog Pantelejmona u Nišu, gde je u toku izgradnja stambeno-poslovnog objekta, kažu u Zavodu za zaštitu spomenika. Međutim, radovi još nisu obustavljeni, jer šef gradilišta nije dozvolio arheologu da fotografiše i napravi dokaze o tome, te iz Zavoda očekuju reakciju Građevinske inspekcije.
Iako je pre mnogo godina iznad nje izgrađena kućica koja je trebalo da je zaštiti, a rađena je i konzervacija freski koje su pronađene u njoj, ranovizantijska grobnica u dvorištu Engleskog doma u Nišu više liči na smetlište nego na kulturno dobro od izuzetnog značaja koje je pod zaštitom države. Turistički vodič Nenad Rokvić svedoči o tome da turisti i istraživači dolaze u Niš upravo zbog ovakvih nalazišta.
Prostor na kome se nalazi niška Jagodin-mala naseljavan je još od praistorije, a o bogatoj prošlosti i ukrštanju različitih civilizacija svedoči oko 200 grobnica zbog kojih žitelji kažu da „žive na kosturima“.
Zbog nedostatka prostora i grobnih parcela u romskom delu Svetoilijskog groblja u Leskovcu vlada potpuni haos. Pojedine grobnice bukvalno su izašle na put, a staze do grobnih mesta su se izgubile jer se i na njima sahranjuju pokojnici.
Pokret „Probudimo Vranje“ pokrenuo je novu akciju kako bi skrenuo pažnju nadležnima na problem sa koritom Sobinske reke koja potkopava grobove.
Policija je pronašla muškarca koji je u četvrtak oskrnavio grob tek sahranjene starice u selu Todorovce i iz njega ukrao 800 dinara.
Grobnica otkrivena u porti crkve Svetog Nikole u Kuršumliji i prema prvim pretpostavkama, najverovatnije su tu sahranjeni srpski vojnici januara 1878. godine.
Zbog nedovoljno razvijene građanske svesti, nedovoljne informisanosti i više nego dovoljne nestručnosti i nemara – veliki broj istorijskih spomenika u Nišu lagano nestaje. Među pomenutim nalaze se i spomenici koji su odlukom Narodne Skupštine Republike Srbije (1979. i 1983. godine) proglašeni za kulturna dobra od izuzetnog značaja. Najbolji primer svakako je ranohrišćanska grobnica sa martirijumom […]
