Okružena šibljem, izložena svim vremenskim neprilikama i urasla u korov – tako danas izgleda izuzetno značajna ranohrišćanska nekropola koja je otkrivena prošle godine na mestu gde je investitor planirao gradnju višespratnice. Iako su iz Grada u više navrata najavljivali da će preuzeti parcelu kako bi je Zavod zaštitio, to se do danas nije desilo pa istorijsko blago propada pod otvorenim nebom.
Na spisku Spomenika od izuzetnog značaja, samo u Nišu i ih je pet i oni su ujedno nezabilazne tačke turista. Osim prepoznatjivog južnjačkog gostoprimstva, svima koji dođu Nišlije će verovatno savetovati obilazak Ćele-kule, Spomen-obeležja Čegar, spomenik na Bubnju, logor na Crvenom Krstu, ali i manje poznatu, pomalo zanemarenu, Ranohrišćansku grobnicu sa freskama u Jagodin mali.
Ranohrišćanska nekropola koja je otkrivena na parceli u niškoj Jagodin mali već pola godine je pod otvorenim nebom izložena vremenskim nepogodama. Pronađeni grobovi prekriveni se najlonom koji je vetar već uspeo da raspomera, pa tako kulturno blago može biti oštećeno. Iz Grada su na tom mestu najavili muzej, kažu da su na putu da preuzmu i sačuvaju parcelu, a iz Zavoda za zaštitu spomenika kažu da je najveća prepreka sam investitor koji je bio dužan da zaštiti nalazište.
Ostatke ranohrišćanskih grobnica pronašli su niški arheolozi na gradilištu u naselju Jagodin mala, gde su u toku pripremni radovi na izgradnji zgrade u blizini “Benetona”. Nova otkrića su još jedan dokaz da se ovaj deo grada razvija na glavnoj gradskoj nekropoli niškog Naisusa, mestu rođenja cara Konstantina.
Iako je pre mnogo godina iznad nje izgrađena kućica koja je trebalo da je zaštiti, a rađena je i konzervacija freski koje su pronađene u njoj, ranovizantijska grobnica u dvorištu Engleskog doma u Nišu više liči na smetlište nego na kulturno dobro od izuzetnog značaja koje je pod zaštitom države. Turistički vodič Nenad Rokvić svedoči o tome da turisti i istraživači dolaze u Niš upravo zbog ovakvih nalazišta.
Plastične flaše, kese i drugo smeće koje je prekrivalo unutrašnjost ranohrišćanske bazilike u niškom naselju Jagodin-mala očišćeno je nakon pisanja „Južnih vesti“, a radnici koji su sređivali ovo kulturno dobro kažu da su napunili čak 15 džakova đubretom.
Vizantijska bazilika sa grobnicama u niškom naselju Jagodin-mala, koja datira iz 5. veka i koja je tada bila kultno versko mesto, iako ima status kulturnog dobra od izuzetnog značaja, nije zaštićena i poštovana jer pojedini građani u nju godinama unazad bacaju đubre. U Zavodu za zaštitu spomenika Niš kažu da su ukazali na problem gradskom Sekretarijatu za kulturu, ali tamo nismo dobili odgovore šta će oni preduzeti.
Prostor na kome se nalazi niška Jagodin-mala naseljavan je još od praistorije, a o bogatoj prošlosti i ukrštanju različitih civilizacija svedoči oko 200 grobnica zbog kojih žitelji kažu da „žive na kosturima“.
Ranohrišćanska bazilika kod Bele Palanke koja se našla na trasi Koridora 10 doživela je sudbinu mnogih arheoloških nalazišta na jugu Srbije – zatrpana je i uništena kako bi se nastavila gradnja.
Bez obzira na apele stručnjaka i Srpske pravoslavne crkve da se ranohrišćanska bazilika kod Bele Palanke sačuva i da se ne dozvoli njeno uništavanje zbog izgradnje auto-puta, ona se zatrpava.
I dok se, bez obzira na osude i apele stručne javnosti, nastavljaju pripreme za rušenje bazilike kod Bele Palanke na Koridoru 10, stručnjaci iz Francuske ističu da se u njihovoj zemlji zbog značajnih otkrića menjaju projekti.
Srpska pravoslavna crkva izrazila je duboku zabrinutost zbog odluke da se zbog izgradnje auto-puta zatrpa ranohrišćanska bazilika kod Bele Palanke, koja, kako ističu, svedoči o kontinuitetu hrišćanske vere na ovim prostorima.
Ističući da kulturno „blago Srbije ne treba zatrpavati i skrivati od očiju javnosti“, Srpsko arheološko društvo najoštrije protestuje zbog odluke da se ranohrišćanska bazilika kod Bele Palnke prekrije peskom i da preko nje pređe auto-put.
Zbog izgradnje dela Koridora 10 prema granici sa Bugarskom, bazilika iz ranohrišćanskog perioda otkrivena kod Bele Palanke neće biti samo zatrpana peskom, kako se tvrdi u javnosti, već će biti srušena, kaže Toni Čerškov iz niškog Zavoda za zaštitu spomenika.
Mozaik sa Hristovim monogramom, freske iz Vile sa peristilom, češalj od kosti, nakit i skulptura Venere otkrića su sa nalazišta Medijana koja su prvi put predstavljena javnosti kao deo stalne postavke arheološke sale niškog Narodnog muzeja.
Nekoliko artefakta iz ranohrišćanskih grobnica po prvi put će biti predstavljeni u javnosti na izložbi “Jagodin-mala – kasnoantička nekropola” čije je svečano otvaranje u petak, 26. septembra, u niškoj Galeriji “Sinagoga”.
Iako još nije doneta zvanična odluka bazilika bi trebalo da bude izmeštena sa trase Koridora 10, rekla je direktorka niškog Zavoda za zaštitu spomenika Elena Vasić Petrović.
Umesto samo zapadnog dela grada, kao što je bilo do pre nekoliko dana, sada je ceo grad u popularnoj aplikaciji prikazan u velikoj rezoluciji.
Na prostoru fabrike Beneton u Nišu otkrivena velika ranohrišćanska grobnica sa čak 7 prostorija.
Ranohrišćanske grobnice pronađene u krugu fabrike Beneton biće izmeštene na novu lokaciju, rekao je gradonačelnik Zoran Perišić.
